Bòsniô i Hercegòwina

Bosna i Hercegovina Босна и Херцеговина Bòsniô i Hercegòwina Fana Herb Mòtto: - Òficjalny jãzëk bòsniacczi chòrwacczi serbsczi Stolëca Sarajewò Fòrma państwa repùblika Wiéchrzëzna % wòdë 51 197 km² 0,8% Lëdztwò (2017) 3.856.181 Dëtk zamiennô marka (BAM) Czasowô cona UTC +1 Nôrodné swiãto 1 strëmiannika (leno w Federacje BiH) Himn „Državna himna Bosne i Hercegovine” "Државна химна Босне и Херцеговине" Kòd BA Internet .ba Telefón +387

Bòsniô i Hercegòwina – państwò w pôłniowò-pòrénkòwi Eùropie, na Bałkańsczim Półòstrowie. Stolëcą i nôwikszim gardã je Sarajewò. Na zôpadze i òd pôłniégò grańczi z Chòrwacją, òd pòrénkù z Serbią, òd pôłniowégò pòrénkù z Czôrnogórą, na pôłnim mô przistãp do Adriaticczégò Mòrza i brzegòwą liniã ò długòscë kòl 20 km. Je federacją, w skłôd chtërny wchôdają dwie aùtonomiczné jednostczi: Federacjô Bòsnie i Hercegòwinë i Repùblika Serbskô.

Geògrafiô

Pòłożenié

Leżi w pôłniowò-pòrénkòwi Eùropie, na Bałkańsczim Półòstrowie.

Wiéchrzëzna

Kôrta Bòsnie i Hercegòwinë z pòdzelenim na aùtonomiczné jednostczi: Federacjã Bòsnie i Hercegòwinë i Repùblikã Serbskã

• całownô: 51,197 km²
• wiéchrzëzna lądu: 51,187 km²
• wiéchrzëzna wòdów: 10 km²
• môl na swiece wedle wiéchrzëznë: 129.

Lądowé grańce

• òglowô długòsc wszëtczich grańców: 1,543 km
• państwa, z jaczima mô grańce: Chòrwacjô 956 km, Serbiô 345 km, Czôrnogóra 242 km

Brzegòwô liniô

20 km (przistãp do Adriaticczégò Mòrza wkół gardu Neum)

Klimat

Pôłniowi krańc Bòsnie i Hercegòwinë leżi w conie strzódzemnomòrsczégò klimatu. Wiele wikszi bënowi dzél kraju mô klimat ùmiarkòwóny kòntinentalny, je tuwò gòrąco òb lato, a òb zëmã mrozno i sniéżno.

Ùsztôłcenié terenu

Fizycznô kôrta Bòsnie i Hercegòwinë

W westrzédnëch i nordowëch dzélach kraju górzësti krôjòbrôz, na nordowim pòrénkù grzëpòwati. Na nordowim zôpadze i pôłniowim krańcu spòtikómë wikszim dzélã równiznë.

Wësokòsc terenu

• strzédnô wësokòsc: 500 m. n.r.m.
• nôniższô wësokòsc: 0 m. n.r.m. (Adriaticczé Mòrze)
• nôwëższi czëp: 2,386 m. n.r.m. (Maglić)

Gruńtë wedle ùżiwaniô

• rolné gruńtë 42,2% (w tim 19,7% òrnëch gruńtów)
• lasë 42,8% (w 2011)

Lëdze i spòlëzna

Pòpùlacjô

• wielëna lëdztwa: 3,856,181 (wôrtosc szacowónô na lëpińc 2017)
• môl na swiece wedle wielënë lëdztwa: 128.

Etniczné karna

Etniczny skłôd Bòsnie i Hercegòwinë

Bòsniacë 50,1%, Serbòwie 30,8%, Chòrwacë 15,4% (wôrtoscë szacowóné na 2013)

Jãzëczi

bòsniacczi (państwòwi) 52,9%, serbsczi (państwòwi) 30,8%, chòrwacczi (państwòwi) 14,6% (wôrtoscë szacowóné na 2013)

Religijné karna

Cerkwiô, katolëcczi kòscół i meczet w gardze Bosanska Krupa

mùzułmanie 50.7%, prawòsławié 30.7%, katolëcë 15.2%,

Ùrbanizacjô

Stôri Mòst w gardze Mostar – jeden òd symbòlów Bòsnie i Hercegòwinë

• mieskô pòpùlacjô: 40,1%
• wikszé miesczé westrzódczi: Sarajewò (stolëca) – 356,454 mieszkańców; Banja Luka – 185,042, Tuzla – 110,979, Zenica – 110,663, Bijeljina – 107,715, Mostar – 105,797 (pòdôwczi òglowégò spisënkù z 2013)

Pòliticzny system

• òficjalnô pòzwa: Bòsniô i Hercegòwina
• pòliticzny ùstôw: parlamentarnô repùblika
• stolëca: Sarajewò
• czasowô cona: UTC+1
• państwowé swiãto: brak na òglowòpaństwowi rówiznie; w Federacji Bòsnie i Hercegòwinë òbchòdzy sã Dzéń Samòstójnotë (1 strëmiannika) i Dzéń Państwòwòscë (25 lëstopadnika); w Repùbliczi Serbsczi òbchòdzy sã m.jin. Dzéń Respùbliczi (9 stëcznika)
• nôrodny himn: „Državna himna Bosne i Hercegovine” (Państwòwi Himn Bòsnie i Hercegòwinë)

Wëkònôwczô władza

• Przédnictwò Bòsnie i Hercegòwinë (kòlektiwny òrgan władzë, skłôdô sã z trzech nôleżników – Serba, Chòrwata i Bòsniaka; wëbiérô sã jich równoczasowno na sztërëlatną kadencjã).

Ùstawòdôwczô władza

• Parlamentarné zéńdzenié Bòsnie i Hercegòwinë – dwùjizbowi parlament, w skłôd jaczégò wchôdô niższô Jizba Przedstôwców (42 nôleżników na sztërëlatną kadencjã) i wëższô Jizba Nôrodów (15 nôleżników, jaczich zacwierdzëwają parlamentë aùtonomicznëch repùblik).

Bibliografiô

• Bòsniô i Hercegòwina w „The World Factbook”