Bòsniô i Hercegòwina

Z Wikipedia
Bosna i Hercegovina
Босна и Херцеговина

Bòsniô i Hercegòwina
Fana Bòsnie i Hercegòwinë
Fana
Herb Bòsnie i Hercegòwinë
Herb
Mòtto: -
Bòsniô i Hercegòwina na karce
Òficjalny jãzëk bòsniacczi
chòrwacczi
serbsczi
Stolëca Sarajewò
Fòrma państwa repùblika
Wiéchrzëzna
% wòdë
51 197 km²
0,8%
Lëdztwò (2017) 3.856.181
Dëtk zamiennô marka (BAM)
Czasowô cona UTC +1
Nôrodné swiãto 1 strëmiannika (leno w Federacje BiH)
Himn „Državna himna Bosne i Hercegovine”
"Државна химна Босне и Херцеговине"
Kòd BA
Internet .ba
Telefón +387
Commons
Commons

Bòsniô i Hercegòwina – państwò w pôłniowò-pòrénkòwi Eùropie, na Bałkańsczim Półòstrowie. Stolëcą i nôwikszim gardã je Sarajewò. Na zôpadze i òd pôłniégò grańczi z Chòrwacją, òd pòrénkù z Serbią, òd pôłniowégò pòrénkù z Czôrnogórą, na pôłnim mô przistãp do Adriaticczégò Mòrza i brzegòwą liniã ò długòscë kòl 20 km. Je federacją, w skłôd chtërny wchôdają dwie aùtonomiczné jednostczi: Federacjô Bòsnie i Hercegòwinë i Repùblika Serbskô.

Geògrafiô[edicëjô | editëjë zdrój]

Pòłożenié[edicëjô | editëjë zdrój]

Leżi w pôłniowò-pòrénkòwi Eùropie, na Bałkańsczim Półòstrowie.

Wiéchrzëzna[edicëjô | editëjë zdrój]

Kôrta Bòsnie i Hercegòwinë z pòdzelenim na aùtonomiczné jednostczi: Federacjã Bòsnie i Hercegòwinë i Repùblikã Serbskã
  • całownô: 51,197 km²
  • wiéchrzëzna lądu: 51,187 km²
  • wiéchrzëzna wòdów: 10 km²
  • môl na swiece wedle wiéchrzëznë: 129.

Lądowé grańce[edicëjô | editëjë zdrój]

Brzegòwô liniô[edicëjô | editëjë zdrój]

20 km (przistãp do Adriaticczégò Mòrza wkół gardu Neum)

Klimat[edicëjô | editëjë zdrój]

Pôłniowi krańc Bòsnie i Hercegòwinë leżi w conie strzódzemnomòrsczégò klimatu. Wiele wikszi bënowi dzél kraju mô klimat ùmiarkòwóny kòntinentalny, je tuwò gòrąco òb lato, a òb zëmã mrozno i sniéżno.

Ùsztôłcenié terenu[edicëjô | editëjë zdrój]

Fizycznô kôrta Bòsnie i Hercegòwinë

W westrzédnëch i nordowëch dzélach kraju górzësti krôjòbrôz, na nordowim pòrénkù grzëpòwati. Na nordowim zôpadze i pôłniowim krańcu spòtikómë wikszim dzélã równiznë.

Wësokòsc terenu[edicëjô | editëjë zdrój]

  • strzédnô wësokòsc: 500 m. n.r.m.
  • nôniższô wësokòsc: 0 m. n.r.m. (Adriaticczé Mòrze)
  • nôwëższi czëp: 2,386 m. n.r.m. (Maglić)

Gruńtë wedle ùżiwaniô[edicëjô | editëjë zdrój]

  • rolné gruńtë 42,2% (w tim 19,7% òrnëch gruńtów)
  • lasë 42,8% (w 2011)

Lëdze i spòlëzna[edicëjô | editëjë zdrój]

Pòpùlacjô[edicëjô | editëjë zdrój]

  • wielëna lëdztwa: 3,856,181 (wôrtosc szacowónô na lëpińc 2017)
  • môl na swiece wedle wielënë lëdztwa: 128.

Etniczné karna[edicëjô | editëjë zdrój]

Etniczny skłôd Bòsnie i Hercegòwinë

Bòsniacë 50,1%, Serbòwie 30,8%, Chòrwacë 15,4% (wôrtoscë szacowóné na 2013)

Jãzëczi[edicëjô | editëjë zdrój]

bòsniacczi (państwòwi) 52,9%, serbsczi (państwòwi) 30,8%, chòrwacczi (państwòwi) 14,6% (wôrtoscë szacowóné na 2013)

Religijné karna[edicëjô | editëjë zdrój]

Cerkwiô, katolëcczi kòscół i meczet w gardze Bosanska Krupa

mùzułmanie 50.7%, prawòsławié 30.7%, katolëcë 15.2%,

Ùrbanizacjô[edicëjô | editëjë zdrój]

Stôri Mòst w gardze Mostar – jeden òd symbòlów Bòsnie i Hercegòwinë
  • mieskô pòpùlacjô: 40,1%
  • wikszé miesczé westrzódczi: Sarajewò (stolëca) – 356,454 mieszkańców; Banja Luka – 185,042, Tuzla – 110,979, Zenica – 110,663, Bijeljina – 107,715, Mostar – 105,797 (pòdôwczi òglowégò spisënkù z 2013)

Pòliticzny system[edicëjô | editëjë zdrój]

  • òficjalnô pòzwa: Bòsniô i Hercegòwina
  • pòliticzny ùstôw: parlamentarnô repùblika
  • stolëca: Sarajewò
  • czasowô cona: UTC+1
  • państwowé swiãto: brak na òglowòpaństwowi rówiznie; w Federacji Bòsnie i Hercegòwinë òbchòdzy sã Dzéń Samòstójnotë (1 strëmiannika) i Dzéń Państwòwòscë (25 lëstopadnika); w Repùbliczi Serbsczi òbchòdzy sã m.jin. Dzéń Respùbliczi (9 stëcznika)
  • nôrodny himn: „Državna himna Bosne i Hercegovine” (Państwòwi Himn Bòsnie i Hercegòwinë)

Wëkònôwczô władza[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Przédnictwò Bòsnie i Hercegòwinë (kòlektiwny òrgan władzë, skłôdô sã z trzech nôleżników – Serba, Chòrwata i Bòsniaka; wëbiérô sã jich równoczasowno na sztërëlatną kadencjã).

Ùstawòdôwczô władza[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Parlamentarné zéńdzenié Bòsnie i Hercegòwinë – dwùjizbowi parlament, w skłôd jaczégò wchôdô niższô Jizba Przedstôwców (42 nôleżników na sztërëlatną kadencjã) i wëższô Jizba Nôrodów (15 nôleżników, jaczich zacwierdzëwają parlamentë aùtonomicznëch repùblik).

Bibliografiô[edicëjô | editëjë zdrój]


Państwa w Eùropie
Albańskô | Andorra | Aùstriô | Belgijskô | Biôłorus | Bòsnijô ë Hercegòwina | Bùlgarskô | Chòrwackô | Cyper | Czeskô Repùblika | Czôrnogóra | Dëńskô | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Islandëjô | Italskô | Lëtewskô | Liechtenstein | Luksembùrskô | Łotewskô | Madżarskô | Malta | Miemieckô | Mòłdawskô | Mònakò | Néderlandzkô | Nordowô Macedoniô | Norweskô | Pòlskô | Pòrtugalskô | Rumùńskô | Ruskô | San Marino | Serbskô | Sloweńskô | Słowackô | Szpańskô | Szwajcarskô | Szwedzkô | Tëreckô | Ùkrajina | Watikan | Wiôlgô Britanijô
Zanôléżné teritoria: Alandsczé òstrowë | Farersczé òstrowë | Gibraltar | Grenlandzkô | Guernsey | Jersey | Man | Svalbard
Ògrańczoné ùznanié: Kòsowò | Pòdniéstrze