Bòsniô i Hercegòwina – państwò w pôłniowò-pòrénkòwi Eùropie, na Bałkańsczim Półòstrowie. Stolëcą i nôwikszim gardã je Sarajewò. Na zôpadze i òd pôłniégò grańczi z Chòrwacją, òd pòrénkù z Serbią, òd pôłniowégò pòrénkù z Czôrnogórą, na pôłnim mô przistãp do Adriaticczégò Mòrza i brzegòwą liniã ò długòscë kòl 20 km. Je federacją, w skłôd chtërny wchôdają dwie aùtonomiczné jednostczi: Federacjô Bòsnie i Hercegòwinë i Repùblika Serbskô.
Pôłniowi krańc Bòsnie i Hercegòwinë leżi w conie strzódzemnomòrsczégò klimatu. Wiele wikszi bënowi dzél kraju mô klimat ùmiarkòwóny kòntinentalny, je tuwò gòrąco òb lato, a òb zëmã mrozno i sniéżno.
Ùsztôłcenié terenu
Fizycznô kôrta Bòsnie i Hercegòwinë
W westrzédnëch i nordowëch dzélach kraju górzësti krôjòbrôz, na nordowim pòrénkù grzëpòwati. Na nordowim zôpadze i pôłniowim krańcu spòtikómë wikszim dzélã równiznë.
Wësokòsc terenu
strzédnô wësokòsc: 500 m. n.r.m.
nôniższô wësokòsc: 0 m. n.r.m. (Adriaticczé Mòrze)
nôwëższi czëp: 2,386 m. n.r.m. (Maglić)
Gruńtë wedle ùżiwaniô
rolné gruńtë 42,2% (w tim 19,7% òrnëch gruńtów)
lasë 42,8% (w 2011)
Lëdze i spòlëzna
Pòpùlacjô
wielëna lëdztwa: 3,856,181 (wôrtosc szacowónô na lëpińc 2017)
môl na swiece wedle wielënë lëdztwa: 128.
Etniczné karna
Etniczny skłôd Bòsnie i Hercegòwinë
Bòsniacë 50,1%, Serbòwie 30,8%, Chòrwacë 15,4% (wôrtoscë szacowóné na 2013)
Stôri Mòst w gardze Mostar – jeden òd symbòlów Bòsnie i Hercegòwinë
mieskô pòpùlacjô: 40,1%
wikszé miesczé westrzódczi: Sarajewò (stolëca) – 356,454 mieszkańców; Banja Luka – 185,042, Tuzla – 110,979, Zenica – 110,663, Bijeljina – 107,715, Mostar – 105,797 (pòdôwczi òglowégò spisënkù z 2013)
Pòliticzny system
òficjalnô pòzwa: Bòsniô i Hercegòwina
pòliticzny ùstôw: parlamentarnô repùblika
stolëca: Sarajewò
czasowô cona: UTC+1
państwowé swiãto: brak na òglowòpaństwowi rówiznie; w Federacji Bòsnie i Hercegòwinë òbchòdzy sã Dzéń Samòstójnotë (1 strëmiannika) i Dzéń Państwòwòscë (25 lëstopadnika); w Repùbliczi Serbsczi òbchòdzy sã m.jin. Dzéń Respùbliczi (9 stëcznika)
nôrodny himn: „Državna himna Bosne i Hercegovine” (Państwòwi Himn Bòsnie i Hercegòwinë)
Wëkònôwczô władza
Przédnictwò Bòsnie i Hercegòwinë (kòlektiwny òrgan władzë, skłôdô sã z trzech nôleżników – Serba, Chòrwata i Bòsniaka; wëbiérô sã jich równoczasowno na sztërëlatną kadencjã).
Ùstawòdôwczô władza
Parlamentarné zéńdzenié Bòsnie i Hercegòwinë – dwùjizbowi parlament, w skłôd jaczégò wchôdô niższô Jizba Przedstôwców (42 nôleżników na sztërëlatną kadencjã) i wëższô Jizba Nôrodów (15 nôleżników, jaczich zacwierdzëwają parlamentë aùtonomicznëch repùblik).
