Rumùńsczi jãzëk
| limba română | |
|---|---|
| Òbsëga | Rumùńskô, Mòłdawskô, Madżarskô, Ùkrajina ë jinsze |
| Lëczba mówiącëch | kòl 24 milionów |
| Pòchodzeniowe régòwanié | Jindoeùropejsczé jãzëczi
|
| Alfabét | łacëzniany, (cërëlicô jakò mòłdawsczi) |
| Òficjalny sztatus | |
| Ùrzãdny jãzëk | Rumùńskô, Mòłdawskô, Pòdniéstrze (jakò mòłdawsczi), Wojwodina (Serbiô) |
| Regùlowany òb | Academia Română |
| Kòdë jãzëka | |
| ISO 639-1 | ro |
| ISO 639-2 | rum/ron |
| ISO 639-3 | ron |
| SIL | RUM |
Rumùńsczi jãzëk (rum. limba română, ['limba ro’mɨnə]) - romańsczi jãzëk ùżiwôny przez 24 mln lëdzë 17,25 mln w Rumùńskô, kòl 2,7 mln w Mòłdawskô, Szpańskô (kòl 2 mln), Jitalskô (kòl 800 tys.), kòl 200 tës. w Izraelu, kòl 100 tës. w Serbjô ë kòl 400 tës. w Ùkrajinié.
Do zôpisu tégò jãzëka ùżiwôna bëła cërëlicô do 1860, a dzys je łacëzniany alfabét (w Mòłdawskô cërëlicô bëła do 1989, a w Pòdniéstrzu (de iure Mòłdawskô) do dzys.
W rumùńsczim je wiele słów słowiańsczich, np.: da (jo), ceas (gòdzina, òd słowa czas), război (wòjna, òd prasł. słowa *orzbojь), nevastă (białka, prasł. *nevěsta), duh (dëch, prasł. *duxъ). Dzys slawizmë to 14% słów rumùńsczégò, le w XIX w. bëło jich pònôd 50%.
Òd XIX w. rumùńsczi bëł reromanizowny, czëli rëmôjownié niromańsczich słów i zastãpòwanié jich romańsczimi słowami.
W Kaszëbskô nie mòżnô studiowac rumùńsczéj filologji, le mòżnô w Pòlsce w Poznaniù i Krakòwié.
Geograficznô pòzycjonowanié
[edicëjô | editëjë zdrój]
Rumùńskô
[edicëjô | editëjë zdrój]Wedle konstytucji Rumùsczi z 1991, rumùńsczi je ùrzãdnym jãzëkã w krôju.
Mòłdawskô
[edicëjô | editëjë zdrój]Òd 2013 ùrzãdnym jãzëka je rumùńsczi w latach 1992-2013 bëł to rumùńsczi mionowany mòłdawsczi, a do 1989 mòłdawsczi bëł zôpisëwôny cërëlicą ë tak je do dzys w niéùznôwónym Pòdniéstrzu.
Wojwodina
[edicëjô | editëjë zdrój]Artikel 6 sztatutu Aùtonomicznégò Regionu Wojwodini mówi, że ùrzãdnymi jãzëkama regionu są serbsczi, madżarsczi, słowacczi, rumùńsczi ë rusynsczi.
W spisënku z 2002 1,5% lëdzë w Wojwodinié wëbralo rumùńsczi za rôdną mòwã.