Zemia
.jpg)
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Charakteristika òrbitë (J2000) | |||||||
| Strzédnô dôlëzna òd Słuńca |
149 597 887 km (1,00000011 AU) | ||||||
| Òkrãżé òrbitë | 0,940×109km (6,283 AU) | ||||||
| Mimòsród | 0,01671022 | ||||||
| Peryhelium | 147 098 074 km (0,9832899 AU) | ||||||
| Aphelium | 152 097 701 km (1,0167103 AU) | ||||||
| Gwiôzdowi rok | 365,25696 dniów (1,0000191 lat) | ||||||
| Synodicznô òbiega | nié dotikô | ||||||
| Strzédnô chùtkòsc òrbitalnô |
29,783 km/s | ||||||
| Nôwikszô chùtkòsc | 30,287 km/s | ||||||
| Nômiészô chùtkòsc | 29,291 km/s | ||||||
| Ùchëłosc òrbitë ùprocëmnienim eklipticzi |
0,00005° (7,25° ùprocëmnienim ekwatora słuńcowégò) | ||||||
| Nôtëralny satelita | 1 (Miesądz), Òbaczë téż 3753 Cruithne | ||||||
| Charakteristika fizycznô | |||||||
| Przemiara ekwatorowô | 12 756,270 km | ||||||
| Przemiara biegunowô | 12 713,500 km | ||||||
| Strzédnô przemiara | 12 745,591 km | ||||||
| Splëszczenié | 0,003352861 | ||||||
| Strzédny òkrąg | 40 041,455 km | ||||||
| Wiéchrzëzna | 510 065 284,702 km² | ||||||
| Zabérnosc | 1,0832×1012 km³ | ||||||
| Masa | 5,9736×1024 kg | ||||||
| Gãscëzna | 5,515 g/cm³ | ||||||
| Zemsczé przërëchlanié na ekwatorze |
9,780 m/s² 1 (0,99732 g) | ||||||
| Chùtkòsc ùcékù | 11,186 km/s | ||||||
| Liniowcowô chùtkòsc na ekwatorze | 1674,38 km/h | ||||||
| Kòłowô chùtkòsc | 15°/h (0,2618 rad/s) | ||||||
| Ùchëłosc ekwatora ùprocëmnienim plaskatoscë òrbiti |
23,439281° | ||||||
| Deklinacëjô | 90° | ||||||
| Albedo | 0,367 | ||||||
| Temperatura wiéchrzëznë |
| ||||||
| Astronomòwé cësnienié na wiéchrzéznie |
100 kPa | ||||||
| Skłôd wiodrowinë | |||||||
| Tãcheń | 78,1% | ||||||
| Krziseń | 20,9% | ||||||
| Argon | 0,9% | ||||||
| Ditlenk wãgla |
Niewiôlgô pakôza, kòl 0,1% | ||||||
Zemia (symbòl: .svg){kind=small}
) je trzecą pòsobicą (rechùjącë òd Słuńca), a piątą wedle wielgòscë planétą w Słuńcowim Ùstawie.
Wedle ùczałich Zemia ùfòrmòwa sã kòl 4,57 miljarda lat nazôd, a krótkò pò tim ùfòrmòwôł sã ji jedurny nôtëralny satelita - Miesądz. Wkòł Zemi, òkróm Miesądza, krążą jesz dwa pichòwé miesądze (miesądze Kordylewsczégò) i wiele sztëcznëch satelitów. Zemia mô pasowną masã i grawitacjã dlô ùtrzëmaniô wiodrowinë, chtërnô téż chróni przed szkódnym ùltrafioletowim parminienim i téż magnétowé pòle chróniącé przed słuńcowim wiatrã.
- Całownô wiéchrzëzna: 510,071 miljónów km2
- Lądowô wiéchrzëzna: 148,94 miljónów km2 (29,2% całowni wéchrzëznë)
- Wòdnô wiéchrzëzna: 361,132 miljónów km2 (70,8% całowni wéchrzëznë)
Geògrafiô Zemi
[edicëjô | editëjë zdrój]- Spòkójny Òcean (Pacyfik, Wiôldżi Òcean)
- Atlantëcczi Òcean (Atlantyk)
- Jindijsczi Òcean
- Nordowi Òcean (Arktikòwi Òcean) - przez niechtërnych je ùznóny jakno czwiôrti òcean, a jinszi znają blós trzë òceanë a nen zwą Artkikòwim Mòrzã abò Lodzanim Mòrzã.
- Pôłniowi Òcean (mòże téż bëc ùznóny jakno dzél Òceanów: Atlantëcczégò, Spòkójnégò i Jindijsczégò).
Nôwikszé òceanowé rowë:
- Mariańsczi Rów – 11 022 m
- Rów Tonga – 10 882 m
- Rów Kùrilskò-Kamczacczi – 10 542 m
- Filipińsczi Rów – 10 497 m
- Rów Kermadec – 10 047 m
- Rów Izu-Ogasawara (przóde: Bònin) – 9810 m
Nôwikszé rédżi gór:
- Himalaje – 8848 m; dł. 2500 km
- Karakòrum – 8611 m; dł. 800 km
- Hindukùsz – 7690 m; dł. 800 km
- Tien-szan – 7439 m; dł. 2500 km
- Andë – 6960 m; dł. 9000 km
- Kòrdilierë – 6194 m; dł. 8000 km
- Kaùkaz – 5642 m; dł. 1100 km
- Górë Ellswòrtha – 5140 m; dł. 900 km
- Alpë – 4807 m; dł. 1200 km
- Atlas – 4165 m; dł. 2200 km
Lënczi
[edicëjô | editëjë zdrój]
 |
|---|
|
| Słuńce | Merkùri | Wenus | Zemia | Mars | Ceres | Jupiter | Saturna | Ùran | Neptun | Orkus | Pluton | Haùmea | Quaoar | Makemake | Gonggong | Eris | Sedna |
| Miesądz · pas planétoidów · pas Kùiperô · blón Oortô |
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
