Nôdgroda Nobla

Z Wikipedia


Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Alfred Nobel
Medal z 1945 rokù
Medal z 1975 rokù
Diplom Marii Skłodowsczi-Curie


Nôdgroda Nobla – wëróżnienié przëznôwóné za wiôldżé òsygniãca nôùkòwé lub lëteracczi, abò za zasłudżi dlô spòlëznë i lëdzy. Nôdgroda je ùstanowionô òstatną wòlą szwédzczégò przerobnika i wënalôzcë dinamitu – Alfreda Nobela.

Historiô[edicëjô | editëjë zdrój]

Pierszô ùroczëstosc wrãczeniô ti nôdgrodë òdbëła sã w Królewsczi Mùzyczni Akademii w Sztokhòlmie w 1901 rokù. Òd 1902 rokù nôdgrodë są przëznôwóné przez króla Szwëcji.

Wskôzë[edicëjô | editëjë zdrój]

Kòżdi dobiwca dostôwô złoti medal i diplom, a téż wësoką dëtkòwą nôdgrodã, bë mógł dali robic w swòji wietwi nôùczi.

Òd 1901 rokù Nôdgroda Nobla je przëznôwónô w òbrëmiach:

Dobiwcë Nôdgrodë Nobla sparłãczeni z Kaszëbama (lëdã)[edicëjô | editëjë zdrój]

Pòlsczi dobiwcë Nôdgrodë Nobla[edicëjô | editëjë zdrój]

Rok Miono i nôzwëskò Òbrëmié
1903 Maria Skłodowska-Curie fizyka
1905 Henryk Sienkiewicz lëteratura
1911 Maria Skłodowska-Curie chemijô
1924 Władysław Reymont lëteratura
1980 Czesław Miłosz lëteratura
1983 Lech Wałęsa pòkòjowô
1995 Józef Rotblat pòkòjowô
1996 Wisława Szymborska lëteratura
2018 Òlga Tokarczuk lëteratura

Czekawòstczi[edicëjô | editëjë zdrój]

Nômłodszi noblësta[edicëjô | editëjë zdrój]

Nôstarszi noblësta[edicëjô | editëjë zdrój]

Wielokrotny noblëscë[edicëjô | editëjë zdrój]

Rodzënë noblëstów[edicëjô | editëjë zdrój]

Rodzeństwò[edicëjô | editëjë zdrój]

Jan Tinbergen [1](ekònomijô 1969) i jego młodszi brat Nikolaas Tinbergen [2] (medicyna 1973)

Małżeństwa[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Mariô Skłodowskô-Curie (chemijô 1911) i Pioter Curie [3] (fizyka 1903 – wspólno)
  • Irène Joliot-Curie [4] i Frédéric Joliot-Curie [5](chemijô 1935 – wspólno)
  • Gerty Cori [6] i Carl Cori [7] (medicyna 1947 – wspólno)
  • Alva Myrdal [8] (pòkòjowô 1982) i Gunnar Myrdal [9](ekònomijô 1974)
  • May-Britt Moser [10] i Edvard Moser [11](medicyna 2014 – wspólno)

Rodzëcë i dzecë[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Mariô Skłodowskô-Curie (matka), Pioter Curie (òjc) i Irène Joliot-Curie (córka)
  • Joseph John Thomson' [12](òjc, fizyka 1906) i George Thomson [13] (syn, fizyka 1937)
  • William Henry Bragg [14](òjc) i William Lawrence Bragg [15](syn, fizyka 1915 – wspólno)
  • Niels Bohr [16](òjc, fizyka 1922) i Aage Niels Bohr [17](syn, fizyka 1975)
  • Manne Siegbahn [18](òjc, fizyka 1924) i Kai Siegbahn [19](syn, fizyka 1981)
  • Hans von Euler-Chelpin [20](òjc, chemijô 1929) i Ulf von Euler [21](syn, medicyna 1970)
  • Arthur Kornberg [22] (òjc, medicyna 1959) i Roger D. Kornberg [23](syn, chemijô 2006)

Òbaczë téż[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Lësta dobiwców Nôdgrodë Nobla [24]
  • Nôdgroda Ig Nobla [25]
  • Nôdgroda Abela [26]
  • Nôdgroda Turinga [27]
  • Right Livelihood Award, zwônô alternatiwną Nôdgrodą Nobla [28]
  • Nôdgroda Fùndacji na rzecz Pòlsczi Nôùczi, zwônô "Pòlsczim Noblã" [29]

Bùtnowé lënczi[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Òficjalnô starna Nôdgrodë Nobla [30]
  • Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim fizyczi [31]
  • Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim chemii [32]
  • Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim fizjologii abò medicynë [33]
  • Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim lëteraturë [34]
  • Dobiwcë Pòkòjowi Nôdgrodë Nobla [35]
  • Dobiwcë Nôdgrodë Nobla w òbrëmim ekònomii [36]

Bibliografiô[edicëjô | editëjë zdrój]

  1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Nagroda_Nobla
  2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfred_Nobel
  3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_laureat%C3%B3w_Nagrody_Nobla_zwi%C4%85zanych_z_Polsk%C4%85
  4. http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nobel_Prize?uselang=pl