Ida Czajinô

Ida Czajinô (pòl. Ida Czaja; ùr. 1968 w Kamiéńcë Szlachecczi) – kaszëbskô pòétka i szkólnô.

Biografiô

Ùrodza sã w Szlachecczi Kamiéńcë w kartësczim krézu, w gminie Stãżëca. Henë téż chòdzëła do spòdleczny szkòłë. Pòtemù ucziła sã w Òglowòsztôłcącym Liceùm miona H. Derdowsczégò w Kartuzach. W 1998 skùńcziła pòlską filologiã na Gduńsczim Ùniwersytece. Robiła jakò szkólnô pòlsczégò i kaszëbsczégò jãzeka. Mô diplóm ùkùńczeniô pòdiplomòwégò studium na UG (2001), jaczé dało ji fòrmalno prawò do ùczeniô kaszëbsczégò jãzëka w szkòłach.

Ji debiut ukôzôł sã w „Tatczëznie” w 1990. Ji dokôzama zaczekawiła sã gazétniczka Izabella Trojanowskô i ùdba so wëdac w 1994 pierszi tómiczk pòezji Idë Czajinë Mòjim mùlkã je kam.... W 1999 rokù béł pòstãpny tómiczk, „Przechlastłô idila".

Dolmaczonô na fińsczi jãzëk przez Kirsti Siraste-Suda.

Recytacjô i pòezjô

Òna dobiwa pierszé môle na recytatorsczim kònkùrsu Rodnô Mòwa w Chmielnie, m.jin. na 13. kònkùrsu w 1984. Próbë ji òsoblëwi na nen czas kaszëbsczi deklamacji mòże pòsłëchac i jã samą ùzdrzëc tańcëjącą w filmie-dokùmence pt. „Kaszubi” (reż. L. Niedbalskô, 1991),czej wëgłôszô wiérztã Jana Karnowszczégò Jadamòwi rôj. Niewiele pózni w antologii Domôcé słowo zwãczné (1994), adresowóny do recytatorów, nalazłë są ji dwie wiérztë Jak kam z bùrsztinu i Marija Magdaléna.

Jakno pòétka debiutowa w pismionie „Tatczëzna” (1990), a samòstójnym tomikã z jaż 36 miłostnyma wiérztama pt. Mòjim mùlkã je kam (1994), gdze czëtómë m.jin.: „Nalazła jô kam ò lëdzczich sztôłtach / przëcësnã do piersë:/ naucza gò miłoë bò to je ksążã zarzekłi/ Kuszkama krësza dotkniącym ògrzéwa/Gdze je no serce kamianégò mùlka?” (1989). Tak ò miłoce – Bòsczi i lëdzczi, nôwicy ze sobą sparłãcznëch – dotądka mało chto pisôł pò kaszëbskù, a gwësno pierszi rôz pisa tak białka, Kaszëbka. Ne wiérztë na fińsczi jãzëk mô tołmaczoné Kirsti Siraste. Téż w wiérztach ji drëdżégò tomikù pt. Przechlastłô idila (1999) przewôżają ne miłotné czëca i colemało nen kam, czej zôs w trzecym pt. Kropla krëwi. Dërgnienié (2007) dochôdają dosc wòbòdné tolmaczenia blësczé ji pòétny wizje i formë wiérzté Bòlesława Lesmióna, na przëmiôr pt. Òblek, Alcabón, Smiercë. W wiérzce Dërgnienié z delikatnyma aluzjama òpisywô czëcową miłotã : „…blôskã są twoje lëpë/ w ùsmiéchach/spiéwą wëtesknioną / czej wszepcą / kòchôj/ w mòje lëpë/lëtëpelką [=piesnią] mòją są /twòje pôlce /czej malëją / w mòje cało/szcescé”.

Mòtiwë i dolmaczenczi

Ida Czajinô w swòji pòezji wcyg próbùje òdpòwiedzec na drãdżé ùniwersalné problemë i narôzka codniowégò żëcô, na jawernotã miłotë z zdrzódłów niezgarë. Òdwòłiwô sã òna colemało do Biblie (pò kasz. Knéga), jakno téż do kaszëbsczi rodë, mitologie, wierzeniów i zwëków, nadpòmikô téż znónëch lëdzy (np. Izabelô Trojanowskô) i kaszësczé lëteracczé dokazë m. jin. w wiérztach pt. Remùs, Marta, Królewiónkò, Stôri zédżer zaczął bic gòdzënã. Wszëtczé ji wiérztë, nierôzka sparłãczoné w wikszą całotã (np. Dialog I i Dialog II), są czekawé, pòétno ùdałé i rozmajité, ale colemało tzw. wolne. Znankùje je nowi i bògati w metaforę jãzëk, w chtërnym widzec je zmiészanié żëwi i codniowé mòwë z lëteracką. Na nen ôrt swòjima dokazama ùrôbiô òglowi kaszëbsczi jãzëk, a jegò òna téż ùczi dzôtczi i młódzeznã, w szkole i doma. W jedny wiérzce napisa òna: „Jô cë dóm gôdkã/ò chtërny gôdają: skażonô/ bë jes jã wëmùjkôł/ jak mùjkô sã bùrsztin/ w pôlcach mòrza/ bë jes jã kòchôł” (Dôrënk, wiérzta dedikòwónô: Timòteùszowi).

Napisa téż bôjkã Òpòwiôstczi mirochòwsczi pùszczë („Pòmerania” 2002) i pòwiôstczi, np. Szabelbónk, Skòczk („Pòmerania” 2003), nadto prozã ò dëchòwi przejinace młodi białeczczi pt. Mija (2004); łôtwie mógłbë z ni zdzejac dokôz na binã. Prawie téż ùsôdzô òna widzawiszcza: Òbrôzczi na binã (2005), np. Drama ò Bòżim Narodzenim; Jak mailinczi spiéwôk kaszëbsczi do nieba sã dostôł; Za co bòcón béł ùkôrôny, a w nym je adaptacja na binã H.Ch. Andersena Dzéwczã ze sztrëchôlcama (przër. „Pòmerania” 1996) i Brzëdczi kaczélc, tołmaczenié na kaszëbsczi widzawiszcza A. Marianowicza wedle H.Ch. Andersena.

Z pòzdrzatkù zamkłoscë, lëteracczi formë i jãzëka czekawé są ji familijné wspòminczi, pòwstałé na spòdlim gôdk ji tatka, szkólnégò, spisóné w proze pt. Òtroczëzna (2007, drëk 2008). Napisa téż tołmaczenié dokazu Rômeò i Julia Williama Szekspira (2013).

Nôdgrodë

Wiele razy dobëła deklamatorsczé kònkùrsë „Rodnô Mòwa" w Chmielnie. W 1992 dosta Nôdgrodã miona R. Wróblewsczégò w 1992, a téż òsta òdznaczónô Póòeticczim Laùrã miona I. Trojanowsczi (1996). W 2007 dosta I nôdgrodã w Prozatorsczim Kònkòrsu miona Jana Drzéżdżóna za òpòwiôstkã „Òtroczëzna".

W 2009 wëprzédnionô Medalã Stolema.

Dokôzë

Mòjim mùlkã je kam (1994)
Przechlastłô idila (1999)
Przechlastłô idila (1999)
Òpòwiôstczi mirochòwsczi pùszczë („ Pòmerania” 2002)
Òbrôzczi na binã (2005)
Òtroczëzna (2007, drëk 2008).
Rômeò i Julia Williama Szekspira. (2013)

Zdroje

Karolëna Serkòwskô, Z głową w blónach, „Pomerania” 2009 nr 7-8, s. 35-36.
J. Tréder, Pòsłowie do „Rómeò i Julia” w tołmaczenim I. Czajinë, Gduńsk 2013.

Bùtnowé lënczi

VIAF