Gwiôzdka
Gwiôzdka - je to zwëk òbchòdzony na Kaszëbach czile dniów przed Gòdama. Checzë òdwiédzéwô tej karno przezeblôkańców, chtërny z wiôldżim jôchã wchòdzą do chëczi i robią przë tim wiele wërwasu. Wëstrzód przezeblôkańców bëłë zwiérzãta (bòcón, kòzéł, baran), lëdzë (Cëgón z miedwiedzã, kòminôrz, baba ze strëchã) i pòstace nadprzërodzoné (smierc, pùrtk). Towarzi jima mùzykańt (akòrdionista). Bòcón pòdszczepiwô brutczi, wëbiérô jôdã z grôpów, kòminiôrz smarëje szadzą snôżé białczi i dzéwczãta, i wërzucô pòpiół z piécka. Diôbeł zazérô w kòżdi nórt, zjôdô smaczczi, mòże kłoc widłama domôcëch. Mùzykańt graje, chłop z babą tuńcëją i wiele razy baba narzékô na strëcha, a strëch na babã. Za kòlãdowanié przezeblôkańcowie dostôwają smaczczi abò téż dëtczi. Kòlãdnicë, co chòdzą w adwence do Gòdów to są Gwiôzdczi, a prowadzy jich gwiôzdór (zwóny téż gwiôzdką). Pò gwiôzdce (25 XII) zwią sã òni gwiżdżama, bò prowadzy jich gwiżdż. chtërën dzwónkama i gwizdaniém òznajmiwô przińdzenié Gwiżdżów. Mòże jich spòtkac na Kaszëbach do swiãta Trzech Królów. Nôprzód bëło pitanié do gòspòdarzów, czë chcą przëjąc karno kòlãdników słowama: "Chceta wa Panią Gwiôzdkã widzec?". Żele gòspòdarze sã zgòdzą - gwiżdż rôczi do bëna swòjich kòlegów (wëstrzód nich je téż gwiôzdka-gwiôzdór), a ti zaczinają zabawã...
Gwiôzdka mô skùńczëc swòje widzawiszcze przed 12 gòdzëną w nocë, bò w tim czasu òna bë mògła pòtkac gwiôzdkã z nieba.
Òbaczë téż[edicëjô | editëjë zdrój]
Lëteratura[edicëjô | editëjë zdrój]
- F. Grucza: Gwiôzdka, w: E. Pryczkowski, "Kaszubski Kordecki. Życie i twórczość ks. prałata Franciszka Gruczy", Banino 2008, ss. 122-124, ISBN 9788360640159
- Malicki L.: Rok obrzędowy na Kaszubach, Wojewódzki Ośrodek Kultury, Gdańsk 1986
- Sychta B.: Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej. Wrocław-Warszawa-Kraków, t.I (1967), s. 391 - 392.
- Ostrowska R., Trojanowska I.: Bedeker kaszubski, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974, s. 145