Dzélnicowé rozbicé Pòlsczi
Dzélnicowé rozbicé bëł to czas w dzejach Pòlsczi jaczi òstawôł ùgòdno òd 1138 do kòronowaniégò Władisława I Łoczetka w 1320. Òsoblëwą znamką tegò cządu je pòstãpùjącé pòdrobienié pòlsczégò państwa na côrozkã miészé òwładë, co bëłë dërżeniowò samòstójné. Ten proces rzeszôł sã z rozradzanim dinastié Piastów, jaczi kôżdi nôleżnik miôł prawo do władaniégò cządã domôcënë pòdle pòlsczégò zwëkòwégò prawa. Rozbicé państwa, wëdarzało sã ju wczasni, le ùdawało sã ten proces wstrzëmôwac.
Dłudżi cząd waraniégò rozbicégò cësnãł na wëbùdzenié regionalnëch partikùlarëznów, urôstanié wôżnotë panowiznë ë wëższégò dëchòwiéństwa. Brak mòcnégò òstrzodka władzë ë spiérczi midzë ksãcama doprowadzëłë téż do trwałi stratë czãscë òbéńdë. Łoczetków krôj ni zajimôwôł ju Zôpadny Pòmòrsczi jakô bëła pòd cëskem Brambòrsczi, Pòrénkòwi Pòmòrsczi, jakô òstała zawòjowanô przez krzëżacczi zôkón, ë téż Lubùsczi Zemi, jakô stała sã brambòrską Nową Marchią ë Szląska, chtëren bëł wikszim dzélã zanôleżny òd Czesczégò Królestwa.
Pierwòszné dzélnice
[edicëjô | editëjë zdrój]Bolesław III Krzëwògãbi rozdzélëł krôj na:
- senioralną dzélnicã — niedzélownô ë nieerbòwnò, z Krakòwem, Sieradzem ë Łãczëcą, zôpadnimi Kùjawama, Pòrénkòwą Pòmòrską ë pòrénkòwą Wiôlgòpòlską z Gnieznem,
- Szląsk ë Lubùskô Zemia — dlô Władysława II, pierszégò seniora,
- Mazowsze — dlô Bolesława Kãdzerzawégò,
- zôpadną Wiôlgòpòlskã — dlô Mieszka Stôrégò,
- Sandomierszczëznã ë Lubelszczëznã — dlô Henryka Sandomiersczégò.
Zôpadnô Pòmòrskô mògła bëc pòd władzą seniora jakno leno do 1181 rokù.