Kùjawë

Z Wikipedia
Kùjawskô òbéńda na tle pòlsczëch wòjewództwów ë krezów.

Kùjawë (pòl. Kujawy) je to historëcznô krôjna ë etnograficzny region we westrzédni Pòlsczi, na Wiôlgòpòlsczëm Pòjezerzu, w dorzécznicë dólni Wisłë ë górni Niecë. Kùjawiacë są główną etnograficzną grupą ti òbéńdë.

Kùjawë leżą wnetk całowno w kùjawskò-pòmòrsczëm wòjewództwie. Pôłniowé ùbrzédżi są we wiôlgòpòlsczëm wòjewództwie, w koninsczim ë kolsczim krezie.

Wiôldżé plachcie westrzédnëch Kùjaw zajimają czôrné zemie, chtërné słëchają do nôbarżi òbrodnëch zemiów w Pòlsczi. Do nôtëralnëch bògactwów krôjnë słëchô téż kamiannô sól, jaką wëczëchli sã w òkolim Inowrocławia ë Ciechocinka. Niéchtërné zdrzódła ùznają Włocławek za kùjawską stolëcã[1][2][3]. Zwëkòwò rozdzélô sã etnograficzné Kùjawë na pòrénkòwé ze stolëcã we Włocławku ë zôpadné ze stolëcã w Inowrocławiu[4].

Grańce[edicëjô | editëjë zdrój]

Kùjawë rozmiané jakò historëcznô krôjna grańczą na nordze z Pòrénkòwą Pòmòrską, na zôpadze z Wiôlgòpòlską (na nordze z Krajną, Pòznanskim ë na pôłniu z Kalisczim), na pòrénkù z Mazowszem. Kùjawskô grańca nëkô pò lewim brzégù Wisłë òd ùscégò Skrwë na pôłniu do ùscégò Wdë na nordze, rozcëgô sã kù zôpadowi do Kòrónowa ë Nakła òb Pakość do Niecë. Dali skrącô na zôpôd òd rzéczi, przecënô Jezoro Trląg ë strzelensczé lasë, dochôdaje dò Skulsczégò Jezora, zajimô Brdowsczé Jezoro, Chodecz ë Lubień Kujawski cobë dochadac przez Skrwã do Wisłë.

Historëczné Kùjawë zajimają dwa gardë na prawach krezu: Bëdgòszczã ë Włocławek, ë téż krezë: aleksandrowsczi, bëdgòsczi (bez gminë Dąbrowa Chełmińska ë czãscë gminë Kòrónowò), inowrocławsczi (bez òbéńdów na zôpôd òd pakosczëch jezerów), radziejowsczi ë włocławsczi. Cządë Kùjawów są téż w krezach: kolsczim, koninsczim, mogilensczim, płocczim, torunsczim ë żninsczim. Téż lewobrzégòwi cząd Torënia leżi w òbéńdze historëcznëch Kùjawów.

Przëpisë[edicëjô | editëjë zdrój]

  1. Monografia Wielkiego Pomorza i Gdyni, pod red. Józefa Lachowskiego, Toruń-Lwów, 1939 r., s. 7, s. 154, s. 176.
  2. Monografia Włocławka, ks. dr Michał Morawski, 1933 r., s.94, s. 364, s. 368.
  3. Przewodnik Ilustrowany po Włocławku, pod red. Stanisława Jankowskiego, 1922 r., s. 43.
  4. Kukier Ryszard: Regionalizacja etnograficzna Kujaw: Prace komisji historii BTN: Państwowe Wydawnictwo Naukowe oddział w Łodzi: 1963