Aùstralëjô

**Commonwealth of Australia**
**Aùstralëjô**
ò fanie	ò céchù
	Mòtto: (No Worries) fëlëje òficjalné rzëczenié
Òficjalny jãzëk	anielsczi
Stolëca	Canberra
Fòrma państwa	kònstitucëjnô mònarchijô
Przédnik kraju	król Karol III
Szef kraju	premiéra Scott Morrison
Wiéchrzëzna ; - całownô ; - westrzódlądowe wòdë	6. na swiece; 7.692.024 835 km² ; 0,76%
Lëdztwò ; - całkowita (2017) ; - gãscëzna lëdzy	10. na swiece; 23.401.892; 2,8 sztatur/km²
Dëtkòwô jednota	aùstralëjsczi dolar (AUD)
Czasowô cona	UTC +8 do +11
Himn	Advance Australia Fair (Prosperuj, Snożno Aùstralëjô)
Kòd ISO 3166	AU
Jinternet	.au
Aùtowi kòd	AU
Telefónowi kòd	+61

Aùstralëjô (anielsczi: Commonwealth of Australia) je państwã na Aùstralëjsczim kòntinence, Tasmanji i jin. òstrowach Spòkójnégò Òceanu, Aùstralëjô ma też teritoria w Azeji: Òstrów Gòdów i Kòkòsowe Òstrowë i teritorium na Antarktidze). Stolëcą Aùstralëji je gard Canberra, a nôwikszi gard to Sydney. Jine wiksze gardë Aùstralëji to Melbourne, Brisbane, Perth i Adelaide.

Aùstralëjô òkrążają dwa òceanë: òd nordë i pòrénkù Spòkójny Òcean, a òd pôłniô i zôpadu Jindijsczi Òcean. Państwa w blëze to Papua Nowô Gwinëjô, Jindonezjô i Pòrënkòwi Timor na nordë; Òstrowë Solomona i Vanuatu na nordë i pòrénkù; i Nowô Zelandzkô na pòrénkù pôłniôwem. Dzele Aùstralëji to krezowe teritoria: Nowô Pôłniôwô Walijô, Wiktoria, Pôłniôwô Aùstralëjô, Queensland, Zôpadnô Aùstralëjô, Nordowe Teritorium, Òstrowë Tasmanija i Arnhem Land.

Pòpùlacjô wielëna lëdztwa to 23.401.892 (stój na 2017)^[1]. Australejo to dawni beła kolonija Wiôldżi Britaniji, z chtërną dali ma dzysdnowo Commonwealth (gòspòdarczô spóldnota), i temu przédnik kraju to formalnie je dali anielsczi mònarcha i generalni gubernator anielskiej monarchii na Australije, le wëkònôwczô władza to demokratecznë welowanë aùstralëjsczi premiera i parlament.^[2]

Aùstralëjô je zameszkana przez Abòrigenów, starożetnech aùstralëjsczich lëdzë, od kól 60.000 lat pre kolonizacëjo niderlandzkô i britijskô. Aborigeni brëkuja barni do jagowania bumerang i mùzycznego jinstrumentu dmùsznego yirdaki (didgeridoo). Brëkowale tez 250 apartnech karnów jãzekowech. Swiãtô góra abòrigeńskô to czerwiona góra Uluru, po anielsczemu Ayers Rock.

Fauna e flora

W Aùstralëji je baro wiela apartnech zwierzãtów, jako koala, kangurë, dingo, dzëbôl, kookaburra (dacelo), tasmansczi purtk i jin.
Z roslen je eukaliptus i tea-tree: herbaciane drzewo.

Miono

Pierszi rezownik europejsczi w Aùstralëjô to beł Abel Tasman z Niderlandzkô, chtëren w 1646 dawa kontinentowi miono Nieuw Holland - Nowo Niderlandzko, i ostrowe Tasmaniji jigo miono.
Wiolgô Britanijô dawa kolonji miono Aùstralëjô z łacyńsczego jãzeka Terra Australis Incognito, Zemia Półniowô Nieznanô.

Galerijô

Abòrigeńsczi chłop z yirdaki (didgeridoo)
Opera w Sydney
Koala mema i koala dzec
Tasmansczi purtk
Gard Queensland
Dzëbôl
Kangur
Brisbane
Bumerangi aborigenscze w Cairns

Miona Abòrigeńsczëch plemion w Aùstralëjô

Murrawarri
Koori (abo Koorie) w New South Wales i Wiktoria (Abòrigeńsczi Wiktoriônie);
Ngunnawal w Aùstralëjsczim Stolecznem Teritorium i New South Wales;
Goorie w South East Queensland i nordowe dzele New South Wales;
Murrdi w Southwest & Central Queensland;
Nyungar w polniowej Western Australia;
Yamatji w centralnej Western Australia;
Wangai w Western Australian Goldfields;
Nunga w polniowej South Australia;
Anangu w nordowej South Australia, i bleze dzele Western Australia i Northern Territorium;
Yapa w zôpadnim Northern Territory;
Arrernte w centralnej Australia;
Yolngu w pòrënkòwim Arnhem Land (NT);
Bininj w zôpadnim Arnhem Land (NT);
Tiwi na òstrów Tiwi kol Arnhem Land.
Anindilyakwa na òstrów Groote Eylandt kol Arnhem Land;
Palawah (abo Pallawah) na Tasmanji

Butnowe lenczi

Tourism Australia
Governments of Australia website (federal, states and territories)
Australia in the World Factbook

Przëpise

[1] Census AUS id 036

[2] Constitution of Australia 2011: It shall be lawful for the Queen, with the advice of the Privy Council, to declare by proclamation that, on and after a day therein appointed, not being later than one year after the passing of this Act, the people of New South Wales, Victoria, South Australia, Queensland, and Tasmania, and also, if Her Majesty is satisfied that the people of Western Australia have agreed thereto, of Western Australia, shall be united in a Federal Commonwealth under the name of the Commonwealth of Australia.

[1]

[2]