Trulôcz

Z Wikipedia
Trulôcz

Trulôcz (Grus grus) - wiôldżi ptôch z rodzëznë trulôczowatëch. Te ptôchë mają òb lato młodi na Kaszëbach, a w strumiannikù òne pò zëmie są znowù tu. Trulôcze są òbjimniãti ùrzãdową òchrónią.Na òbszarze Pòlsczi nôwiãcy wëstãpùje na Warmii, Mazurach i na Pòmòrzu. Na tim òbszarze kòncentruje sã òk. 60% pòpùlacji. W òstatnëch latach mòżna òbôczëc wzrost lëczebnoscë. Trulôcze nie zëmują na terenie naszégò kraju, a w strumiannikù òne pò zëmie są znowù tu.

Masa[edicëjô | editëjë zdrój]

Trulôcz je jednym z nôwiãkszich pòlsczich ptôchów.

  • dłëgòsc cała 105 -140 cm
  • szerokòsc skrzidłów 200 -240 cm
  • wësokòsc òk. 80 cm
  • wôga 5 -6 kg
Tińc gòdowi

Co lubi jesc[edicëjô | editëjë zdrój]

Trulôcz je ptôchem, chërny lubi jesc pokarm zwierzãcy, jak i roslënny, przë czim roslënë dominują. Są to przede wszëtczim zbòża (pszénica, óws, jãczmiéń, pszenżëto i kùkùridza. Na zymku i w lece, òb czas wëchòwù piskląt jedzą zboże, ówadë i ich larwë.

Zwëczi[edicëjô | editëjë zdrój]

Toczi òdbëwają sã pò pòwrocie na môl lęgòwi, trulôcz na pòczątkù trzëmô się w stadach, a toczi òdbëwają sã w karnach. Trulôcze wëkònywają tëdë charakteristiczny tinc pòdobny do baletowégò. Ptóczi pòdskakują i kłôniają sã sobie z rozpiãtymi skrzidłama. Samce wertikalno trzëmają dzób i w dostojnym marszu jidą za samicą. Chòc tuńce są czãsto widzony za gòdowi, to wëkonywóne są tęż pòza czasa lęgòwim, na molach òdpòczinkù.

Strzodòwiskò[edicëjô | editëjë zdrój]

Rozwlekłé zybia westrzód lasów, torfòwiska, wrzosowiska, nad jezorama i starorzeczama. Dalek ód lëdzczich sedzbów, le kôrmią sã na łąkach i pòlach ùprawnych. Przédnim môlem gniôzdowani są lesny torfòwiska, mòcno litoralné dolënë rzék a téż zarastające òbrzeża zbiorników wòdnëch – stawów i jezor. Trulôczowé Błota

Gniôzdo i pisklãta[edicëjô | editëjë zdrój]

Gniôzdo wiedno na zemi, z bezładnie ułożonégò materiału w pòstacy zbutwiałëch roslën zebrônëch wòkół, o szerokòscë ok. 80 cm. Gniôzdo może bëc téż na wodze czë bagnach. Wësokòsc gniôzda zalezi òd głãbòkòscë wòde, nad wòdã wëstaje 10-25 cm gniôzda Znosi przewôżnie 2 brunatné abò zelonawé jaja o srednëch wëmiarach 98 x 63 mm. Jeden lęg w rokù, w pòłowie abò pòd kuniec łżëkwiata. Pisklãta wësadëją òbëje starszi na przemiôn przez òk. 30 dni i òpiekują sã młodema przez 10 tigòdni. Ópùszczają gniôzdo pò òk. 65 dniach, jednak wòlno sã rozwijają i w pełni dozdzelale są pò 5-6 latach.

Trulôcz w kùlturze[edicëjô | editëjë zdrój]

Trulôcz w herbie niemiecczégò gardu Wurzbach Starożytni mëslëlë, że nad spikiem trulôcza pilują wachtôrze i dlôte òn mô jedną pòdkuloną nogã schòwaną w piórach. To w ni miôł trzëmac kam i czëdë zasnął, ten ùpôdł na drëgą nogã i gò òbùdził. Dlôtegò na herbach i gòdłach trulôcze widnieją z nogą trzëmającą kam i z nôdpisem Ut alii dormant, to je abë jinszi òdpòczãlë. Klãgòt trulôczów miôł bëc òdzwierciedlenim skarżenia sã cerpiącëch dësz. Trulôcze wedle wiérzeń są wiérné, mądré, długòwiecznã. Chrzescëjanie przëpisëwelë mù cnotë żëwòtu klôsztornégò. Krziczi przëlatującëch i òdlatującëch trulóczów òznaczałë zymkòwé sewë i jesené zbiore.

Grus grus

Gatënczi[edicëjô | editëjë zdrój]

Dzysdnia znóne są dwa zorte:

Òbaczë téż[edicëjô | editëjë zdrój]


Bibliografijô[edicëjô | editëjë zdrój]

  • Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
  • J. C. Cooper: Zwierzęta symboliczne i mityczne. Poznań: Ryń i Leszek Ryń, 1998.