Zymk

Zawiłczi w lese

Zymk to je jedén ze snôżich i robòcych, przédnych cządów rokù. Kalãdôrzowi zymk zaczinô sã kòl 21 strumiannika, a astrologòwi téj, czéj słuńce przekrôczô niebiesczi ekwator. Za klimatowi zymk ùwôżo sã czas, w chtërnym strzédnô temperatura òb całi dzéń je òd 5 do 15 celsjusowëch gradów. Zëma jidze wiedno wprzódk przed zymkiem. Zymk dzeli sã na nôzymk (pierszô pôłwa), zwóny téż przedzymkã, ë na pòzymk (wtërô pôłwa). Astronomòwi zymk kùnczi sã w nôdôłższim dniu rokù - kòl 21 czerwińca.

• Zymk to je snôżi i robòcy cząd rokù. Bùten robi sã cepli i przëlôtiwôją do naji rozmjité ptôchë z dôleczich cepłich krajów. Reno móże bùdzëc naji môłi skòwarnk swòjim piãknym spiéwem. Zakwitają téż niejedne drzéwiãta ë zjawiają sã pierwszi kwiôtczi np. pòdsniéżczi, zymkòwi szafran ë kukówczé rãkawice, a jak je cepłi wiodro chùtkò pòkôziwają sã téż tëlpë. Całi swiat przirodë bùdzy sã pò dôłdżim, zëmòwim spikù. W ògardze ùnoszô sã miłô wòniô besowëch kwiatów. Zymk przeòblôkô całi swiat w szëkòwną zeloną sëkniã, jakô ceszi òczë. Dnie robią sã corôz dôłgszi, chùtczi wschôdô słuńce i rôczi do robòtë. Trza téj chùtkò wstajac, bò na zymkù je wiele do robieniégò; téj je nót robic zymkòwé pòrządczi np.: pòzbierac pòłómóné przez òstri zëmòwi wiater wietewczi, zrëc ògardk, zasadzëc kwiôtczi na zôgónkù.
• Zymk w kòżdim môlu je wëfùlowóny nôdzeją na nowé żëcé. Dôłdżi żdanié na cepliszé dnie mòże prawie bëc snôżi, bò "(...) czôłwiek z nôtërë je taczi, czej dôłgò na co wezérô, téj mù nôwikszi chòc skôrb pòwszédnieje". To sã chùtkò zabôcziwô ò snôżoce zymkù ë zôs żdô, ale tim razã na lato.
• Pierwszi dzéń zymkù wiąże sã z kùńcem zëmë i òbùdzenim sã nôtërë do żecégò, miôł òn dôłgò wiôldzi cësk na lëdzy. Mòże cos z pògańsczich zwëków pòwitanigò zymkù òstało do dzysdnia np. w farwòwanim jôj abò degòwanim jałowcã, czë w òrzbie na swiãtégò Józwa. Jaje je znankã żëcégò. Na zymkù séwôrz wëchôdô téż sôc zôrna. Do nowich zwëków jaczé parłãczą sã z przëwitônim pierwszégò dnia zymkù mòże zarëchòwac ùcek ùczniów ze szkòłë (wagarë). Ten zwëk je colemało lëdóny przez szkólnych i ùczniowie chòc ùceklë z lekcëji nie brëkùją pònosëc żódnëch kònsekwencëjów.

Wierã wszëtcë dôłgò żdają na cepliszé zymkòwé dnie, chtërne dôwają lëdzama wiele redotë ë ùcechë?

Lëteratura

Alojzy Bùdzysz: Zemja kaszëbskô (1982).

To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.