Donôld Tusk

Donôld Tusk (2013)

Donôld Frãcëszk Tusk (pòl. Donald Franciszek Tusk; ùr. 22 łżëkwiata 1957 w Gduńskù) – pòlsczi pòlitikôrz, òd 2023 przédnik Radzëznë Ministrów Rzeczpòspòliti Pòlsczi (wczasni w latach 2007-2014).

Biografiô

Ùrodzył sä 22 łżekwiata 1957 roku w familie gduńsczich Kaszëbów. Jego òjc béł stolarzã. Ùmarł, czedë Donôld Tusk kùńcził spòdleczną szkòłã. Józef Tusk Òpa ze stronë òjc béł żôłnérz. Maturã Donôld Tusk zdôł w Gduńskù w I Òglowòsztôłcącym Liceùm, pò czim zaczął sztuderowac historiã na Gduńsczim Uniwersytece. Wczas zaangażowôł sã w òpòzycëjne dzejanie procëm kòmùnistóm. Jakno sztudéra ùczestnicził w twòrzenim Sztudérsczich Kòmitetów „Solidarnoscë”.

Sztuderowanie skùńcził w czerwińcu 1980 rokù. W tim samim rokù stôł sã jinicjatorã i pierszim liderã Niezależnégò Zrzeszeniô Pòlsczich Sztudérów. Pôrã miesąców późni óstôł szefã „Solidarnoscë” w Mòrsczi Wëdawiznie i gazétnikã wëdówónégò przez związk tidzenika „Samorządność”. W wòjnowim stanie redagòwòł gazétë nielegalno, a robił na swòjã familiã jakno „jindustralny alpinista” w spółdzelnie „Świetlik”, założóny przez jegò przëjacela, Maceja Płażińsczégò.

Ju òd wczasnëch lat 90. Tusk je zaangażowóny w òglowòpòlską pòlitikã. Béł jednym z załóżców wòlnorënkòwi partie Liberalno-Demòkraticzny Kòngres. W 1991 dostôł sã do Sejmù, ale stracył mandat w 1993, pò welacjach, w jaczich Liberalno-Demòkraticzny Kòngres nie przedobéł welownégò progù. W 1994 Kòngres sparłãcził sã z Demòkraticzną Ùnią i pòwòłónô òsta Ùnia Wòlnoscë. W 1997 Tusk dostôł sã do Senatu i òstôł jegò wicemarszôłkã. W 2001 béł jednym z załóżców jesz jedny centroprawicowi liberalni partie – Òbëwatelsczi Platfòrmë (PO), z lëstë jaczi zôs dostôł sã do Sejmù i òstôł jegò wicemarszôłkã.

W 2005 startowôł w welacjach na prezydenta Pòlsczi Repùbliczi, w chtërnëch òstateczno przegrôł z kańdidatã PiS Lechã Kaczińsczim.

W 2007 òbjimnął stanowiskò przédnikã Radzëznë Ministrów Pòlsczi Repùbliczi. W 2011 Òbëwatelskô Platfòrma dobëła w parlameńtarnëch welacjach i Tusk stôł sã pierszim pólsczim premierã òd ùpôdkù kòmùnizmù, chtërny zachòwôł swòją fùnkcjã pò welowanim. Z fùnkcji premiera ùstąpił w 2014.

Òd 2014 do 2019 béł przédnikã Eùropejsczi Radzëznë. Je wespółzałóżcą i liderã Òbëwatelsczi Platfòrmë. 20 lëstopadnika 2019 òstôł wëbróny przédnikã Eùropejsczi Lëdowi Partie (EPP). 3 lëpińca 2021 pòwrócył do pólsczi pòliticzi i zôs òbjimnął przédnictwò w Òbëwatelsczi Platfòrmie (chtërny liderã béł ju w latach 2003-2014). Pò parlameńtarnëch welacjach w 2023 stwòrził kòalicyjny rząd, 12 gòdnika 2023 Sejm wëbrôł gò na przédnika Radzëznë Ministrów.

Tusk i Kaszëbi

W latach 80. béł jednym z nôblëższëch wespółrobòtników Lecha Bądkówsczégò, pisarza, przëwódcë kaszëbsczi rësznotë. Pòd jegò wpłiwã Tusk rozwijôł kaszebskó-pòmòrską pòliticzną dejã. Donôld Tusk wiele razë głośno i òtwôrce przëznôwôł sã do swóji kaszëbiznë. Béł aktiwnym nóleżnikã Kaszebskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô, bez jaczis czas robił w redakcje „Pòmeranie”, dze przëczëniôł sã midzë jinszima do wëdanió teczków kaszëbsczégò wësziwkù.

12 czerwińca 1992 rokù na II Kaszëbsczim Kóngresu w Gduńskù Tusk wëgłosył referat „Pòmòrskô jideja redżionalnô jakò pòliticzné zadanié”, w jaczim pòkôzywôł mòżlëwé czerënczi rozwijaniô kaszëbsczi tożsamòscë w òdrodzony Rzeczpòspòliti.

W 2006 òstôł wëróżniony Medalã Stolema przede wszëtczim za głosné i pùblëczné przëznôwanié sã do bëcô Kaszëbą w òglowòpòlsczich mediach.

Jakò nôleżnik pólsczégò parlameńtu Tusk dzejôł w Kaszëbsczim Parlamentarnym Karnie.

Tusk je téż aùtorã serie ksążków ò Pòmorzim: „Béł so Gduńsk”, „Gduńsk 1945”, „Stôri Sopòt”, „Kronika XX stalata w Gduńskù”. Béł téż aùtorã tekstów wëdóny w 1985 przez wëdawiznã Sport i Turystyka ksążczi ò titule „Pojezierze Kaszubskie”.

Bibliografiô

• Paülena Zölewskö, Jinicjator i lider, „Pomerania” 2006 nr 6, s. 42-43.

Bùtnowé lënczi

• Donald Tusk dziękował wyborcom, PO i Kaszubom