Złoty
.jpg) |
 |
 |
 |
Złoty (zł, aktualny kòd ISO 4217 PLN; 
òdsłëchôj) — dërżeniowô jednota dëtkòwô w Pòlsce, dzeli sã na 100 groszy. Je wprowôdzoné do òbrotu w 1924 rokù w wëszłoscë dëtkòwi reformë zrobiony przez ministra finansów Władysława Grabsczégò. Òn zastãpił òdwôrtnioną pòlską markã dostaną w spòsobie pò miemiecczim państwie. Nowé dëtczi bëłë spiarté na paritece (równowôrtnoce) złota, wôrtosc 1 złotégò ùstanowiono na równowôrtnotã 0,1687 grama złota. Noczôsny złoty bëł tedë wôrt kòl òsme dzysdniowich.
Westrzód bédowanëch mion nowich pòlsczich dëtków II Repùbliczi Pòlsczi nôwikszą zwëskał "lech", "pol" ë "złoty". W kùńcu wëbrano miono "złoty", chtërne tikało sã historëczniégò miona jednotë dëtkòwi Pòlsczégò Królestwa. Złotym nazywalë W XIV ë XV s. złote zagrańczne dukatë z òbrotã w Pòlsce, chtërne nôprzód òbrechòwane bëłë na 14 groszy. Ùchwôlą sejmù z 1496 rokù ùstanowiono kùrs złotégò na 30 groszy. Z czasã nen kùrs, przez òbzéranié sã na paritet prize złota ë strzébra, zjinaczëł sã. Tedë ùstanowiono òpisënk òbrechùnkòwi jednotë równy 30 groszy (gr) jakno pòlsczi złoty (złp.), zwóny téż florenã (fl). Złoty dukat dostôł miono czerwiony złoty. W XVII s. 1 czerwiony złoty béł wôrt 4-6 złp. Przë dëtkòwi refòrmie króla Stanisława Aùgùsta złoty stôł sã dërżéniową jednotą ò kùrsie 1 złp. = 30 gr. Na propòrcëjô bëłô takô przez cząd Warszawsczégò Ksyżestwa ë Pòlsczégò Królestwa. Warszawskô dëtkòwniô biła złotowe dëtczi do 1841 r.
Przez òbzéranié sã na hiperinflacëje w pół lat 90. XX w. zdzejano denominacëji złotégò "ò sztërë zera" w propòrcëji 10 000 PLZ = 1 PLN. Tedë téż dëtczi të dostałë nowi kòd ISO 4217.
