Zeus

Z Wikipedia


Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zeus&action=edit

Zeùs

Zeùs – abò Dzeùs, bóg nieba, łiskawic i piorunów, nômłodszi sën Kronosa i Rei, brat Pòsejdona, Hadesa, Hestii, Demeter i Herë. Miôł wiele białek, co drażniło jégò żonã, Herã. Dlô Greków bëł głównym Bodziem, ùważano gò za jidealnégò władcã i nôpòtãżniejszégò  bogô. Jégò atributama władzë są piorën, chtërnym rzucôł w smiertelników. Je òpiekunem prôw, przëbëszë proszącëch ò pòmòc, pòsłów i heroldów. Swiãtym zwierzãciem Zeùsa  béł orzeł.


Historiô Zeùsa[edicëjô | editëjë zdrój]

Zeùs   ùrodzył  sã  jakò sën Kronosa i Rei. Kronos béł  królem tytanów,  chtëren  kôżdé dzëckò  pòłikôł,  żebë  ni òdebrało mù władzë. Tak przepòwiedzôła mù czedës  wëroczniô.  Zeùs béł jégò  szóstim  dzëckã,  a trzecym sënã. Rea ni  mògòłô sã  pògòdzic ze stratą kòlejnégò dzëcka òd razu pò narodzinach òstawiła gò na Krecie w grocie jidyjsczej. Tôm òpiekòwałô  są nim  Amaltea (wedle różnëch pòdań bëła to kòza, a innëch nimfa). Timczasã Rea dała mężulkowi kam òwiniãti w pielëszkã. Kronos mësląc, że pòłika swòje dzëckò spôł spòkòjno Pewnégò razã złamôł sã róg kòzë Amaltei, wtedë Zeùs pòbłogòsławił gò tak, że òd tamtégò czasã  z rogù dòstac mòżna bëło wszëtkò czégò sã chciałô - pòwstôł tak róg òbfitoscë. Zeùs béł chroniony przed òjcã, żebë ten ni  ùsłiszôł jégò smiechów i zabaw, dlôtégò kapłanié Rei wëkonywelë nad nim baro głosné tuńce wòjenné. Czej Zeùs dorósł wëdôł tytanom wòjnã. Rea pòdała swémù chłopòwi lékarstwò na wracanié, a òn zwracôł dojrzałëch bògów: Herã, Pòsejdona, Hestiã, Demeter oraz Hadesa. Òni dorôstôlë oni w żołądkù Kronosa, a ni mòglë zgdzinąc - bògòwie bëlë niesmiertelni. Czedë skònała kòza Amaltea. Zeùs z ji skórë zrobił sobie tarczã, znónô jakò Egidę. Braciô i sostrë pomogłë Zeùsowi wëgrac walkã z dwùnastoma tytanami  i wrzucëc ich do Tartaru lub ùkarac (Atlôs dzwigôł za karã  sklepienié  niebiesczé)  po dzesiãciu latach walk. Ni béł to jednak kùnc walk. Wtedë  nastała gigantomachia, w chtërne bògóm pòmagôł héros Herakles. Pò ucemiãga gigantów na zemã wstąpił Tyfon, chtëren  pò  bitwie Zeùs przëwalił wëspą Sycylią. Pò Kronosie władcą zostôł Zeùs. Pòsejdon zostôł bògã mórz i oceanów, a Hades bògã  ùmarłëch.


Przëdomczi Zeùsa[edicëjô | editëjë zdrój]

1.Horkios - prawé, sprawiedlëwé

2.Ksenios - gòscinny

3.Herkejos - patrón òsad, czuwa nad prawã własnosce  i nierozerwalnoscią rodu lub gminë

4.Hellenios - bóstwo nôrodowé, chtërne  spaja różné, skłóconé ze sobą greccze szczepë


Związczi z białkoma i narodzoné dzecë[edicëjô | editëjë zdrój]

Zeùs z Herã

Białkô

Dzecë

Alkmena

Herakles

Antiopa

Amfion, Zetos

Boetis

Aigipan

Danae

Perseusz

Demeter

Persefona

Dia

Peirithous

Dione

Afrodyta

Egina

Ajakos

Elara

Tytios

Elektra

Harmonia, Dardanos, Jazjon

Eùropa

Minos, Radamantys, Sarpedon

Eurymedousa

Myrmidon

Eurynome

Charyty, Asopos

Gaja

Agdistis

Himalia

Spartaios, Kronios, Kytos

Hera

Hefajstos, Ares, Hebe, Ejlejtyja, Enyo

Hybris

Pan

Io

Epafos

Kalliope

Kabirowie

Kallisto

Arkas

Kasjopeja

Atymnius

Karme

Britomarsis

Lamia

Achelois

Leda

Kastor, Polideukes, Helena

Leto

Apollo, Artemida

Maja

Hermes

Metyda

Atena

Mnemosyne

Muzy

Niobe

Argos

Otreis

Meliteus

Pandora II

Graekus

Persefona

Zagreus, Melinoe

Pluto

Tantal

Pyrrha

Hellen

Selene

Pandeja, Ersa, Nemea

Semele

Dionizos

Tajgete

Lakedajmon

Taleja

Palikowie

Temida

Mojry, Hory, Nymfai

Thyia

Magnes, Makedon

Główné mesca kùltu[edicëjô | editëjë zdrój]

1. Olimpia – to je mesce rozgrëwania starożëtnëch igrzësk olimpijsczich na cześć Zeùsa. Znajduje sã  tam téż swiątënia tégó bòga, terô w ruinach. W strzôdkù  znajdowôł  sã czedes 13-metrowi złoti  pòsąg Zeùsa trzëmającégò w rãkù  Nike. Zrobił  gò Fidiôsz.

2. Atenë -  swiątënia bëła w momencie ukończenia przez cesôrza Hadriana nôwiãkszą w Grecji, znajdowôł sã tam ògromny pòsąg Zeùsa, kòpia tégò z Òlimpii, óbecnie z bùdinków zachòwało sã 15 kòlumn.

3. Dodona - òsrodek kùltu Zeùsa i Dione,

4. Nemea - mesce rozgrëwania igrzysk nemejczich rok pò igrzyskach òlimpijczich, znajduje sã tam (òbecnie w ruinach) swiątënia Zeùsa Nemeios.