Lëterstwò

Lëtrowô róża

Môrcën Lëter

Lëterstwò (jinszé pòzwë: lëteranizm, lëtrzëzna, lëterskô wiara) – jedna òd głównëch doktrinów protestancëznë. Pòdstawòwi zasadë lëtersczi wiarë ùsztôłcone òstałë w wënikù biôtczi Môrcëna Lutra i jegò zwòlenników równo procëm nadùżëców rzëmskòkatolëcczégò Kòscoła, jak i procëm barżi radikalnëch protestancczich doktrinów (anabaptizm, kalwinizm itd.).

Lëterstwò òdwòłiwô sã do pòdstawòwëch protestancczich prawidłów („leno Pismiona”, „leno Christus”, „leno łaska”, „leno wiara”). Chrzest jawi sã jednym z dwùch sakrameńtów, ùdzeliwóny je dzecóm, Swiãtô Kòmóniô wëstãpùje pòd dwiema pòstacama, a bëtnosc Christusa w ni rozmieją jakò kònsubstancjacjã. W zwëkù je òglowô spòwiédz, chòc ùznawónô je téż spòwiédz jindiwidualnô. Wszëtcë òchrzcony jawią sã pòwòłónyma do pòwszechny kapłańsczi służbë, chtërnô zasôdzô sã na codniowi miłoscë do Bòga i lëdzy. Dëchòwnyma – chtërny przédnikùją religijnym òbrzãdóm – mògą równak bëc leno òsobë òdpòwiednio przërëchtowóny i kònsekrowóny.

Lëterską wiarã wëznôwô wicy jak 72 mln lëdzy na całim swiece. Z przëczënë rozmajitëch geògraficznëch, historicznëch i dogmaticznëch czinników lëterstwò nie jawi sã równak jednorodnym kòscołã. Jistnieje w nim czile wiôldżich kòscelnëch sztrukturów, jaczé baro mòckò różnią sã żlë jidze ò dogmaticzné i prakticzné sprawë – Swiatowô Lëterskô Federacjô, Midzënôrodnô Lëterskô Radzëzna, Kònfesjonalnô Ewangelëckô Lëterskô Kònferencjô. Òkróm òpisónëch wëżi jistnieje téż réga lëterskich religijnëch związków, chtërne nie wchôdają w taczé wikszé sztrukturë. Fòrmalno nôwikszim lëterskim kòscołã jawi sã dzysdzéń Kòscół Szwëcje (kòl 6,9 mln wëznôwców).

Lëtersczi kòscołë pòdzelëc mòże na liberalné i kònfesjonalné. Wiãkszosc liberalnëch wchôdô do Swiatowi Lëtersczi Federacje (nôleżi do ni téż wiãkszosc „stôrich” państwowëch kòscołów Stôrégò Swiata). Kònfesjonalné lëtersczi kòscołë są barżi kònserwatiwné (nie ùznôwają na przëmiôr białgłowsczégò kapłaństwa czë jednopłcowich slubów). Wiãkszosc kònfesjonalnëch kòscołów wchôdô do Midzënôrodny Lëtersczi Radzëznë.

Nôwikszim lëtersczim kòscołã w Pòlsce je Ewangelëckò-Augsbursczi Kòscół w RP. W 2014 licził òn wicy jak 60 tës. nôleżników w 133 parafiach.

Bibliografiô

• Andrzej Rykała, Mniejszości religijne w Polsce, Łódź 2011, s. 57.