Katarzëna Aleksandrijskô

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Swiãtô Katarzëna Aleksandrijskô – cs. Wielikomuczenica Jekatierina (ùr. k. 294, zm. k. 310) – chrzescëjóńskô mãczenica, jednô z Sztërnastu Swiãtëch Wspòmòżycelów, swiãtô Kòscoła katolëcczégò i prawòsławnégò.

Żëcé

Swiãtô Katarzëna Aleksandrijskô ùrodzëła sã prawdopòdobno kòl rokù 294 (?) pò Christusu w Aleksãdrii, negò czasu stolëcë Egiptu, w królewsczi pògańsczi rodzënie, jakno córka króla Kùstosa. Ùdostała baro staranné i wszechstronné wësztôłcenié z òbrëmieniégò filozofii, retoriczi, pòezji, mùzyczi, fizyczi, matematiczi, astronomii i medicënë. Bëła ùwôżanô nié le przez wiôlgą mądrosc, ale téż z òsoblëwi ùrodë. A czej przëszedł dlô ni czas òżenieniô sã, darmò szëkała bëńla, jaczi bë pasowôł ji wëmôganióm. Nënka Katarzënë zaprowadzëła jã tej do pòbòżnégò pùstelnika, syrijsczégò mnicha, znónégò z mądroscë i pasownëch doradów. Nen òpòwiedzôł jima Dobrą Nowinã ò Zbawicelu Swiata, chtërny je Bògã i panëje nad wszëtczima królama zemsczi zemi. Słëchającë przekònywający nôùczi pòbòżnégò pùstelnika, òba dwa białczi, mëmka i córka, – ùwierzëłë w Christusa. Nawrócyłë sã na chrzescëjaństwò i pòprosyłë ò chrzest. Na chrzce córka dostała miono Katarzëna co z grecczégò òznôczô „czëstô”. Pòtemù Katarzëna òbôczëła we spikù Zbawicela, chtërny nazwôł jã Swòją Òblubienicą, a ji rãkã òzdobił piestrzéniã. To béł prawie misticzny zdënk Katarzënë z bòsczim Òblubieńcã, wëchwôlóné dzysô w piesniach i mòdlëtwach kù czcë sw. Katarzënë. W żëcym Katarzënë przëszłë terô pòwôżné zjinaczenia. Przestało ceszëc jã bògactwò. Niewôżné dlô ni stałë sã zemsczé honorë. Ji nôblëższima stalë sã chrzescëjónie. Złożëła slub czëstoscë do smiercë.

Czasë równak bëłë baro niekòrzëstné dlô chrzescëjónów. Naznaczoné bëłë jich krewawim przesladowanim, wëwòłónym przez dekret cesarza Dioklecjóna, chtërny brzëmiôł: „Wszëscë òbëwatele rzëmsczégò imperium mùszą skłôdac òfiarë pògańsczim bògóm”. Na zôczątkù IV stalata wschòdnyma òbéńdama państwa, do jaczich należôł téż Egipt, zarządzôł nôblëższi wespółprôcownik cesarza Dioklecjóna, Maksencjusz, chtërnymù w Egipce téż przënôlégôł sã titel „Cesôrz”. Béł òn fanaticznym pòganinã i baro dokładno pilowôł, abë na pòdpòrządkòwiwóny mù òbéńdze z wiôlgą starą przestrzégóno cesarsczich ediktów. Katarzëna bùsznô òdmówiła złożeniégò kadzelny òfiarë. Cezar rozgòrzony, ale liczącë sã z ùwôżanim Katarzënë, zwòłôł wiôldżé zéńdzenié filozofów z całégò kraju. Jich zadanim bëło przekònac Katarzënã ò ji błãdze i ùdostac jã dlô pògaństwa. Katarzëna bëła równak nieùdżãtô i Maksencjusz ùdbôł sobie, żebë zdobëc Katarzënã prosbą i òbietnicama, razã z propòzycją żeńbë. Bezskùteczno. Tedë skôzôł jã na torturë, mòrzenié głodã, łómanié kòłã. Kùreszce wëkònóno dnia 25 lëstopadnika, w ji 18 rokù żëcégò, wërok karë smiercë przez scãcé mieczã.

Swiãtô Katarzëna wëapartnionô òstała przez włączenié ji w karno sztërnastu swiãtëch wspòmòżycelów i to jakno nôpòtãżniészô westrzód nich (Sztërnasce swiãtëch wspòmòżycelów: Sw. Arkadiusz, Sw. Barbara, Sw. Błażéj, Sw. Cyriak, Sw. Dionizy, Sw. Erazm, Sw. Eùstachi, Sw. Idzy, Sw. Jerzi, Sw. Katarzëna, Sw. Krësztof, Sw. Małgòrzata, Sw. Pantaleon, Sw. Wit). Kòl swiãti Dorotë, sw. Małgòrzatë i sw. Barbarë òstała téż zaliczonô do 4 nôbarżi pòczestnëch i widzałëch dzewiców westrzód swiãtëch.

Patronat

Dzysô swiãtô Katarzëna patronëje: zôkònóm, filozofóm, teòlogòm, ùczałim i sztudentóm; adwòkatóm i notariuszóm; lëteratóm i bibliotekarzóm; drëkarzóm; kòlejarzóm, kòłodzejóm i kùczróm; młënarzóm i piekarzóm; białkóm (slëbnicóm) i dzéwczãtóm; grzésznikóm.

Dzéń òbchòdów

Lëturgiczny wspòmink òbchòdzony je w katolëcczim Kòscele 25 lëstopadnika. Prawòsławnô cerkwiô wspòminô mãczenicã Katarzënã 24 lëstopadnika/7 gòdnika, tj. 7 gòdnika pòdług gregòriańsczégò kalãdôrza.

Atribùtë

Ji atribùtama są: aniół, Dzecã Jezës, filozofòwie, palmòwô wietewka, kòło, na chtërym bëła łómanô, kòróna w rãkù, krziż, ksãga, miecz, piorën.

Ikònografiô

W ikònografii swiãtô Katarzëna je pòkazywónô „jakno młodô dzéwczã ò òsoblëwi ùrodze, w kòrónie na rozpùszczonëch falëjącëch włosach, w widzałi sëkni, z ksãgą w rãce abò jakno mãczenica z atribùtama mãczeństwa (zãbaté kòło, miecz), ù ji nogów leżi czasã głowa abò pòstacjô cesarza Maksencjusza. Atribùtã Katarzënë je téż zarãczinowi piestrzéń, wkłôdóny ji na pôlc przez Dzecã Jezës – je to symbòl misticznégò zdënkù z Christusã” (M. Jacniacka).

Mòdlëtwa do swiãti Katarzënë

Swiãtô Katarzëno, chtërny miono noszã, Patronkò mòjô Twòji sã òpiece szczególno dzysô pòlecóm i proszã Cã, żebës miã swòjim wstawiennictwã przed Bògã wspierała i retowała we wszëtczich pòtrzébach mòjich i wëjednała mie łaskã wiernégò nasladowaniô cnót Twòjich. Sprawi to, ò Droga mòja Patronkò, żebëm Bògù dochòwała wiernoscë westrzód rozmajitëch przigòdów negò żëcô i zasłużëła sobie na łaskã szczestlëwi smiercë. Amen.