Fòlklor
Fòlklor (z anj. folklore - wiédza lëdu) to je òdrãbnô kùltura rozëmòwô lëdu: zwëczi, òbrzãdë, religijné i lajicczé wierzenia, wszëlejaczé artisticzné zjawiszcza taczie jak piesnie, òracje, bôjczi, lëdowé legendë, òbrazë na binã. Materialną kùlturą jinteresëje sã etnografiô.
Włascewòscë
[edicëjô | editëjë zdrój]To, co nôleżi do fòlkloru je:
- leno w gôdce, ùstnym jãzëkù, dlôtegò synonimama fòkloru są ùstnô lëteratura i òralnô lëteratura ; kòżdi zôpis fòlkloru je sztëczny, je jak òdjimk, chtëren je zrobiony w chwili wëgłoszeniô,
- wistępòwanié tekstu w wielu pòstacëjach, brëkùjë jedny wersjë, chtërną mòglë bë më ùznac za bezbłãdną,
- anonimòwi, ni mómë niżôdnégò aùtora, wszëtce, chtërny òpòwiadają bôjkã są autorama, to je zbiorowi autor,
- pòwtarzalny, kòżdi tekst béł bùdowóny ze znónëch wszëtczim, pòwtôrzającëch sã elementów,
- spòntaniczny - jak chtos chcôł, to gôdôł, spiéwôł, nie mòże to bëc zorganizowóné.
Tipologiô fòlkloru
[edicëjô | editëjë zdrój]- tradicijny fòlklor - fùnkcjonëją w wielu môlach pòzostałoscë tegò fòlkloru,
- dzysészi fòlklor, je to nieoficjalnô starna terny kùlturë,
- fòlklor rekonstruowóny (fòlklorizm) - òbrzãdë i tekstë wyuczoné, òpracowóné stilistycznie.
Tekstë fòlkloru mùszimë badac razã z kontekstem, w jaczim òstałë wëgłoszóné i zapisóné.
Mòżemë stosowac téż jinszé pòdzéle wedle kriteriów taczich jak:
- Kriterium socjohistoriczné, np. chłopsczi, szlachecczi, miejsczi,
- Kriterium sparłãczóné z òkòlim, np. żołniersczi, ùczniowsczi,
- Kriterium robòtë, np. rëbacczi,
- Kriterium regionalné, np. góralsczi, sląsczi,
- Kriterium situacyjny, np. wòjnowi, strajkòwi, òbòzowi,
- Kriterium etniczné, np. cëgansczi, żëdowsczi,
- Kriterium nôwôżnieszich strzodków wirazu, np. słowny, muziczny.
Òbôcz téż
[edicëjô | editëjë zdrój]Bùtnowé wskôzë
[edicëjô | editëjë zdrój]- Fòlklor - tekst w anielsczim jãzëkù
- Cządnik "Kultura Ludowa"
- Starna Zakładu Historii Polsczégò Jãzëka i Dialektologiô UW
Bibliografiô
[edicëjô | editëjë zdrój]- J. Krzyżanowski, Folklor, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1965.
- B. N. Putiłow, Folklorystyka współczesna i problemy tekstologii, "Literatura Ludowa" 1973, nr 2.
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.