Przejdź do zawartości

Czasnik w kaszëbsczim jãzëkù

Z Wikipedia

Czasnik - je partiã mòwë òznôczającym aktiwnosc abò stan. Òdpòwiôdô na pëtania: co robi?, co są z nim dzjeje?, w jaczim je stanie? Je samòstójnym partã mòwë; w zdanim mô fùnkcjã òrzeczeniô. Czasnik òtmieniwô sã przez: òsobë, lëczbë, czasë, ôrtë, ùstawë, tribë.

W kaszëbiznie wëapartniwô sã sétmë òsobów czasnika, trzë w pòjedinczny lëczbie, trzë we wielny lëczbie, trzë w pòdwójny lëczbie ë pòczestną fòrmã

Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
1. Jô 1. Ma 1. Më
2. Të 2. Wa 2. Wa
3. Òn, òna, òno 3. Ònej 3. Òni/Òne
Pòczestnô fòrma:

W kaszëbsczim jãzëkù wëapartniwô sã sztërë kòniugacjowé mòdła òtmianë. Spòdlim pòdzélu na kòniugacje w kaszëbsczim jãzëkù je fòrma 1. ë 2. òsobë pòjedinczny lëczbë ternégò czasu:

  • Kòniugacjô I -ã, -esz (wiozã, wiezesz)
  • Kòniugacjô II -ã, -isz (robiã, robisz)
  • Kòniugacjô III -óm, -ôsz (gróm, grôsz)
  • Kòniugacjô IV -ém, -ész (wiém, wiész)

Òtmiana czasnika przez òsobë i lëczbë

[edicëjô | editëjë zdrój]

Ternôzniészi czas

[edicëjô | editëjë zdrój]
Kòniugacjô I -ã, -esz (pisac)
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Jô pisz-ã Ma pisz-ema Më pisz-emë
Të pisz-esz Wa pisz-eta Wa pisz-eta
Òn pisz-e Ònej pisz-eta Òni pisz-ą
Wë pisz-ece
Kòniugacjô II -ã, -isz (pòlaszëc)
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Jô pòlasz-ã Ma pòlasz-ima Më pòlasz-imë
Të pòlasz-isz Wa pòlasz-ita Wa pòlasz-ita
Òna pòlasz-i Ònej pòlasz-ita Òni pòlasz-ą
Wë pòlasz-ice
Kòniugacjô III -óm, -ôsz (kòchac)
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Jô kòch-óm Ma kòch-óma Më kòch-ómë
Të kòch-ôsz Wa kòch-ôta Wa kòch-ôta
Òn kòch-ô Ònej kòch-ôta Òni kòch-ają
Wë kòch-ôce
Kòniugacjô IV -ém, -ész (wiedzec)
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Jô wi-ém Ma wi-éma Më wi-émë
Të wi-ész Wa wi-éta Wa wi-éta
Òn wi-é Ònej wi-éta Òni wi-edzą
Wë wi-éce
Czasnik bëc
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Jô jem Ma jesma Më jesmë
Të jes Wa jesta Wa jesta
Òn je Ònej jesta Òni są
Wë jesce

Rozkazëjący nôdżib (rozkazownik)

[edicëjô | editëjë zdrój]
  • pò cwiardëch spółzwãkach
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Më pros-ëmë
Të pros-ë Wa pros-ëta Wa pros-ëta
Òn niech prose Òni niech proszą
Wë pros-ëce
  • pò mitczich spółzwãkach
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Më mërgn-imë
Të mërgn-i Wa mërgn-ita Wa mërgn-ita
Òn niech mërgnie Òni niech mergną
Wë mergn-ice
  • rozkazownik zakùńczony na spółzwãkã -j
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Më lej-
Të lej Wa lej-ta Wa lej-ta
Òn niech leje Òni niech leją
Wë lej-ce

Ùszłi czas

[edicëjô | editëjë zdrój]
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Chłopsczi ôrt Białogłowsczi ôrt Dzecny ôrt Chłopsczi ôrt Białogłowsczi ôrt
Jô pisôł Jô pisała Jô pisało Ma pisała Më piselë Më pisałë
Të pisôł Të pisała Të pisało Wa pisała Wa piselë Wa pisałë
Òn pisôł Òna pisała Òno pisało Ònej pisała Òni piselë Òne pisałë
Wë piselë

Archajiznowi ùszłi czas

[edicëjô | editëjë zdrój]
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
Chłopsczi ôrt Białogłowsczi ôrt Dzecny ôrt Chłopsczi ôrt Białogłowsczi ôrt
jem pisôł jem pisała jem pisało Ma jesma pisała jesmë piselë jesmë pisałë
jes pisôł jes pisała jes pisało Wa jesta pisała Wa jesta piselë Wa jesta pisałë
Òn je pisôł Òna je pisała Òno je pisało Ònej jesta pisała Òni piselë Òne pisałë
jesce piselë

Òpisowi ùszłi czas

[edicëjô | editëjë zdrój]
Pòjedincznô lëczba Pòdwójnô lëczba Wielnô lëczba
móm pisóné Ma móma pisóné mómë pisóné
môsz pisóné Wa môta pisóné Wa môta pisóné
Òn pisóné Ònej môta pisóné Òni mają pisóné
môce pisóné