Bùlwnica

Bùlwnica (abò stonka, bùlewnô stonka; łac. Leptinotarsa decemlineata) – chrząszcz z rodzëznë Chrysomelidae. Szkódnik bùlwòwëch ùprôw.

Wëzdrzatk

Bùlewnô stonka mô òwalny, wëpùkłi sztôłt. Ji głowa, nodżi i krzebt są żôłté, na karkù mô czôrné plamë. Ji pòkrëwë są żółté, na chternëch je dzesãc czôrnëch pasów. Òczë stonki są pò òbù stronach głowë.

Jôda

Bùlewnô stonka jé lëstë, łodëdżi i kwiatë bùlwów.

Rozwij

Bùlewnô stonka składô môłé apfelzynowé, òwalné jaja w dosc wielny lëczbie, kòl. 800 szt., wiedno w spòdkù bùlewnëch lëstów, cobë je òchronic przed słuńcã i deszczã. Z jaj wëchôdają pònarwë. Òne są niewiôldżé, dosc grëbé i różewé. Na bòkù mają czôrné plachë.

Wëstãpòwanié

Na swiece znónëch je kòl 35 tësąców żëjącëch wespółczasno gatënków stonkòwatëch, wëstãpùjącëch na wszëtczich kòntinentach òkróm Antarktidë. W Eùropie wëstãpùje ich kòl 600 gatënków. Pòlsczi gatënczi stonkòwatëch òprócz bùlewny stonczi to m.jin.: Entomoscelis adonidis, i Melasoma vigintipunctata. Bùlewnô stonka pòchôdô z Kolorado (USA). W Eùropie pòjawiła sã w XIX i XX wiekù. Przëwloklë ją òkrãtniczi na pòkładze òkrãta.

Biéda bùlewny stonczi w Pòlsce

W latach 1929-1938 bùlewnô stonka wëstãpòwała w Pòlsce leno spòradëcznie. Zôczątk zmianë na lëchi zrëszëniô sã w 50-tëch latach. Òna rozmieje zabic całi pòle z bùlwama. Bùlewnô stonkã mòże zniszczëc sã przez zbiérk pònarwë abò chemicznie. Nôtëralnym riwalã bùlewny stonczi je łówny bażant, chtërny zjada ji pònarwë .

Lëteratura

Bernard Zëchta, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków 1967, tom I, s. 90.
Jan Boczek, Nauka o szkodnikach roślin uprawnych, Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1995, s. 17
Zdzisław Zblewski, Leksykon PRL-u, Kraków: Znak, 2000, s. 146.