Hangeul - rozeszłoscë midzë wersjama
Refc |
Hidayatsrf (diskùsëjô | wkłôd) D clean up using AWB |
||
Linijô 11: | Linijô 11: | ||
'''Hangeul''' ([[kòrejańsczi jãzëk|kòr.]]: 한글, ''hangeul'') je apartym alfabétã kòrejańsczégò jãzëka,<ref>http://www.wdl.org/en/item/4166/</ref> procëmno do systemy pisma [[hanja]], zapòżëczonej z [[Chinë|Chin]]. |
'''Hangeul''' ([[kòrejańsczi jãzëk|kòr.]]: 한글, ''hangeul'') je apartym alfabétã kòrejańsczégò jãzëka,<ref>http://www.wdl.org/en/item/4166/</ref> procëmno do systemy pisma [[hanja]], zapòżëczonej z [[Chinë|Chin]]. |
||
Chòc hangeul wëzdrzi kąsk za chińsczima znakama, je taczim samym alfabétem jakno [[łacëńsczi alfabét|łacëńsczi]]. Zgrupòwóny je w szlabizowe związczi (bloczi), a kożderny taczi blok zamëkô w se nômni dwie z 24 lëter (''jamo''): przënômni pò jedni z 14 spółzwãkôw ë 10 samòzwãków. |
Chòc hangeul wëzdrzi kąsk za chińsczima znakama, je taczim samym alfabétem jakno [[łacëńsczi alfabét|łacëńsczi]]. Zgrupòwóny je w szlabizowe związczi (bloczi), a kożderny taczi blok zamëkô w se nômni dwie z 24 lëter (''jamo''): przënômni pò jedni z 14 spółzwãkôw ë 10 samòzwãków. |
||
== Jamo == |
== Jamo == |
||
'''Jamo''' (자모; 字母) abò jinaczi ''nassori'' (낱소리) to nômnisze dzéle z jaczich skłôdô sã alfabét hangeul. ''Ja'' òznôczô lëterã abò znak a ''mo'' mëmkã. ''Jamo'' wchòdzą w złożënã szlabizogramów, czëlë sparłãczeniô spółzwãkòwich ë samòzwãkòwich lëter dającëch jedną szlabizã. |
'''Jamo''' (자모; 字母) abò jinaczi ''nassori'' (낱소리) to nômnisze dzéle z jaczich skłôdô sã alfabét hangeul. ''Ja'' òznôczô lëterã abò znak a ''mo'' mëmkã. ''Jamo'' wchòdzą w złożënã szlabizogramów, czëlë sparłãczeniô spółzwãkòwich ë samòzwãkòwich lëter dającëch jedną szlabizã. |
||
Je 51 jamo, z czegò 24 to równoznaczënë lëter łacëznianegò alfabétu. Dalszi 27 jamo to złożenia dwóch abò czasã trzech z tëch lëter. Z nëch 24 dërżeniowich jamo, 14 to spółzwãczi (ja-eum 자음, 子音 "dzecne zwãczi") a 10 to samòzwãczi (mo-eum 모음, 母音 "mëmczine zwãczi"). 5 z dërżeniowich spółzwãków są zdëbeltnione ë robią dalszich piãc spółzwãków, a néżne 11 są zrobione z dwóch jinëch spółzwãkiwich lëter. 10 samòzwãków robi 11 diftongów. |
Je 51 jamo, z czegò 24 to równoznaczënë lëter łacëznianegò alfabétu. Dalszi 27 jamo to złożenia dwóch abò czasã trzech z tëch lëter. Z nëch 24 dërżeniowich jamo, 14 to spółzwãczi (ja-eum 자음, 子音 "dzecne zwãczi") a 10 to samòzwãczi (mo-eum 모음, 母音 "mëmczine zwãczi"). 5 z dërżeniowich spółzwãków są zdëbeltnione ë robią dalszich piãc spółzwãków, a néżne 11 są zrobione z dwóch jinëch spółzwãkiwich lëter. 10 samòzwãków robi 11 diftongów. |
||
* 14 dërżeniowich [[spółzwãk |
* 14 dërżeniowich [[spółzwãk]]òwich lëter: ㄱㄴㄷㄹㅁㅂㅅㅇㅈㅊㅋㅌㅍㅎ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne ㅿㆁㆆㅱㅸㆄ |
||
* 5 zdëbeltowanëch lëter: ㄲㄸㅃㅆㅉ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅥㆀㆅㅹ |
* 5 zdëbeltowanëch lëter: ㄲㄸㅃㅆㅉ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅥㆀㆅㅹ |
||
* 11 złożeń spółzwãkòwich: ㄳㄵㄶㄺㄻㄼㄽㄾㄿㅀㅄ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅦㅧㅨㅪㅬㅭㅮㅯㅰㅲㅳㅶㅷㅺㅻㅼㅽㅾㆂㆃ, ë téż nie brëkòwóne ju pòtrójne złożenia ㅩㅫㅴㅵ |
* 11 złożeń spółzwãkòwich: ㄳㄵㄶㄺㄻㄼㄽㄾㄿㅀㅄ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅦㅧㅨㅪㅬㅭㅮㅯㅰㅲㅳㅶㅷㅺㅻㅼㅽㅾㆂㆃ, ë téż nie brëkòwóne ju pòtrójne złożenia ㅩㅫㅴㅵ |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* 4 dërżeniowich [[jotacëjô|jotacjowich]] samòzwãków: ㅑㅕㅛㅠ |
* 4 dërżeniowich [[jotacëjô|jotacjowich]] samòzwãków: ㅑㅕㅛㅠ |
||
* 11 [[diftong |
* 11 [[diftong]]ów: ㅐㅒㅔㅖㅘㅙㅚㅝㅞㅟㅢ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㆎㆇㆈㆉㆊㆋㆌ |
||
== Szlabizowe bloczi == |
== Szlabizowe bloczi == |
Wersëjô z 08:36, 4 ruj 2016
Kòrejańsczé miono | |
Pòprawionô transkripcëjô | Hangeul |
Transkripcëjô McCune'a-Reischauera | Han'gŭl |
Hangeul | 한글 |
Hanja | felëje |
Wëmòwa | |
IPA | Hangɯl |
Przëkrodzonô kaszëbska | Hangël |
Hangeul (kòr.: 한글, hangeul) je apartym alfabétã kòrejańsczégò jãzëka,[1] procëmno do systemy pisma hanja, zapòżëczonej z Chin.
Chòc hangeul wëzdrzi kąsk za chińsczima znakama, je taczim samym alfabétem jakno łacëńsczi. Zgrupòwóny je w szlabizowe związczi (bloczi), a kożderny taczi blok zamëkô w se nômni dwie z 24 lëter (jamo): przënômni pò jedni z 14 spółzwãkôw ë 10 samòzwãków.
Jamo
Jamo (자모; 字母) abò jinaczi nassori (낱소리) to nômnisze dzéle z jaczich skłôdô sã alfabét hangeul. Ja òznôczô lëterã abò znak a mo mëmkã. Jamo wchòdzą w złożënã szlabizogramów, czëlë sparłãczeniô spółzwãkòwich ë samòzwãkòwich lëter dającëch jedną szlabizã.
Je 51 jamo, z czegò 24 to równoznaczënë lëter łacëznianegò alfabétu. Dalszi 27 jamo to złożenia dwóch abò czasã trzech z tëch lëter. Z nëch 24 dërżeniowich jamo, 14 to spółzwãczi (ja-eum 자음, 子音 "dzecne zwãczi") a 10 to samòzwãczi (mo-eum 모음, 母音 "mëmczine zwãczi"). 5 z dërżeniowich spółzwãków są zdëbeltnione ë robią dalszich piãc spółzwãków, a néżne 11 są zrobione z dwóch jinëch spółzwãkiwich lëter. 10 samòzwãków robi 11 diftongów.
- 14 dërżeniowich spółzwãkòwich lëter: ㄱㄴㄷㄹㅁㅂㅅㅇㅈㅊㅋㅌㅍㅎ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne ㅿㆁㆆㅱㅸㆄ
- 5 zdëbeltowanëch lëter: ㄲㄸㅃㅆㅉ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅥㆀㆅㅹ
- 11 złożeń spółzwãkòwich: ㄳㄵㄶㄺㄻㄼㄽㄾㄿㅀㅄ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㅦㅧㅨㅪㅬㅭㅮㅯㅰㅲㅳㅶㅷㅺㅻㅼㅽㅾㆂㆃ, ë téż nie brëkòwóne ju pòtrójne złożenia ㅩㅫㅴㅵ
- 6 dërżeniowich samòzwãkòwich lëter: ㅏㅓㅗㅜㅡㅣ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㆍ
- 4 dërżeniowich jotacjowich samòzwãków: ㅑㅕㅛㅠ
- 11 diftongów: ㅐㅒㅔㅖㅘㅙㅚㅝㅞㅟㅢ, plus dôwne (dzyso nie brëkòwóne) ㆎㆇㆈㆉㆊㆋㆌ
Szlabizowe bloczi
Króm czile gramaticznëch mòrfemów w dôwnëch tekstach, niżódna lëtera nie mòże sama jedna reprezentowac elementu pisma kòrejańsczégò jãzëka. Miast tegò, jamo są grupòwóne w szlabizowe bloczi, w chtërnëch je 2 abò wicy lëter: spółzwãk, abò grëpa spółzwãków zwóne pòczątkòwima (ang. initial, kòr. 초성, 初聲, choseong), samòzwãk abò diftong zwóny strzédnym (ang. medial, kòr. 중성, 中聲 jungseong), a téż, òptacëjno, spółzwãk abò grëpa półzwãków na kùńc szlabizë, zwóne kùńcowima (ang. final, kòr. 종성, 終聲 jongseong). Czéde szlabiza nié mô wstãpnegò samòzwãkù, brëkùje sã pùstégò zaczątkù ㅇ ieung (nie brëkùje sã gò na kùńcu). Dlôte, szlabizowi blok mô nie mni nigle dwie jamo.