Nowi Jork (stón) - rozeszłoscë midzë wersjama

Editëjë lënczi
Z Wikipedia
Przeglądaj historię interaktywnie
← Pòprzédnô edicëjôNôslédnô edicëjô →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
DNie podano opisu zmian
Linijô 6: Linijô 6:
== Historiô ==
== Historiô ==


Przódë (czej jesz nie bëło tam Eùropejczików) ne òbszarë zamieszkiwelë Jindianie Mohegan, Munsee i Delawarowie (algonkińskô grëpa), a téż Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga i Seneka. Pierwim Eùropejczikã, chtëren nawiedzëł òbéńdã przińdnégò Nowégò Jorkù béł Giovanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hudson w 1609 rokù òdkrëł główną rzékã stanu, pózni pòzwóną jegò mionã. Pierwszima stójnyma eùropejszczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowelë w òbrëmienim Manhatanu swòjiznowy zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò–hòlendersczi òddalë te zemie Anglikóm, chtërny nadalë ji nowé miono ''Prowincjô Nowi Jork'' (1777 r.). Òstateczno òbszarë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi na skùtk ùgòdów pòdpisónëch do 1797 rokù z Jindianama .
Przódë (czej jesz nie bëło tam Eùropejczików) ne òbszarë zamieszkiwelë Jindianie Mohegan, Munsee i Delawarowie (algònkińskô grëpa), a téż Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga i Seneka. Pierwim Eùropejczikã, chtëren nawiedzył òbéńdã przińdnégò Nowégò Jorkù béł Giovanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù òdkrił główną rzékã stanu, pózni pòzwóną jegò mionã. Pierszima stójnyma eùropejsczima òskòlańcama bëlë Hòlandrë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowelë w òbrëmienim Manhatanu swòjiznowé zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò–hòlendersczi òddelë te zemie Anglikóm, chtërny nadelë ji nowé miono ''Prowincjô Nowi Jork'' (1777 r.). Òstateczno òbszarë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi na skùtk ùgòdów pòdpisónëch do 1797 rokù z Jindianama .


==Geògrafiô==
==Geògrafiô==
Linijô 14: Linijô 14:
== Demògrafiô ==
== Demògrafiô ==


Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców (2005). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzëkama :
Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców (2005). Hewò lëdze gôdają pòstãpnyma jãzëkama :
*[[anielsczi jãzëk]] – 71,84%
*[[anielsczi jãzëk]] – 71,84%
*[[szpańsczi jãzëk]] – 14,08 %
*[[szpańsczi jãzëk]] – 14,08 %
Linijô 21: Linijô 21:
*[[Italsczi jãzëk|włosczi jãzëk]] – 1,27 %
*[[Italsczi jãzëk|włosczi jãzëk]] – 1,27 %
*[[francësczi jãzëk]] – 0,8 %
*[[francësczi jãzëk]] – 0,8 %
*kreòlsczi jãzëk – 0,65 %
*kreólsczi jãzëk – 0,65 %
*jãzëk jidisz – 0,6 %
*jãzëk jidisz – 0,6 %
*kòreańsczi jãzëk – 0,6 %
*kòreańsczi jãzëk – 0,6 %
Linijô 28: Linijô 28:
== Religiô ==
== Religiô ==


*katolëcyzm – 39 %
*katolëcyzna – 39 %
*protestantizm – 32 % (w tim [[lëtërstwò]] 11%)
*protestantizna– 32 % (w tim [[lëtërstwò|Lëterstwò]] 11%)
*bez wëznaniô – 17 %
*bez wëznaniô – 17 %
*judajizm – 6 %
*judajizna – 6 %
*òstałë (m. jin. islam, bùddizm, hinduizm) – 6 %<ref>[http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf ''U.S. Religious Landcape Survey'']</ref>
*òstałë (m. jin. islam ...) – 6 %<ref>[http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf ''U.S. Religious Landcape Survey'']</ref>


Nôwikszima religijnyma grëpama w 2010 rokù bëłë<ref>[http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_name_2010.asp ''Arizona Religious Traditions, 2010'']</ref>:
Nôwikszima religijnyma grëpama w 2010 rokù bëłë<ref>[http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_name_2010.asp ''Arizona Religious Traditions, 2010'']</ref>:
*[[Katolëcczi Kòscół]]: 6 286 916
*[[Katolëcczi Kòscół]]: 6 286 916
*[[Judajizm]]: 784 106
*[[Judajizm]]: 784 106
*[[Jislam|Mùzułmaństwò]]: 392 953
*Jislam 392 953
*Protestantiznë : 374 521
*Protestantiznë : 374 521
*Zjednóny Metodisticzny Kòscół: : 328 315
*Zjednóny Metodisticzny Kòscół: : 328 315
Linijô 44: Linijô 44:
*Kòscół Episkòpalny : 163 730
*Kòscół Episkòpalny : 163 730
*[[Lëtërstwò|Kòscół Ewangelickò–Lëtersczi]]: 134 407
*[[Lëtërstwò|Kòscół Ewangelickò–Lëtersczi]]: 134 407
*Prezbiteriańsczi Kòscół: 116 960
*Prezbitersczi Kòscół: 116 960


==Ùniwersitetë==
==Ùniwersitetë==

Wersëjô z 12:45, 30 stë 2016

Stón Nowi Jork na kôrce USA
Stanica Nowégò Jorkù
Sztatura Wòlnoscë

Nowi Jork (ang. State of New York lub New York State ) – stón w nordowò -wschòdni czãscy Zjednónëch Krajów Americzi. Stolëcą je Albany.

Historiô

Przódë (czej jesz nie bëło tam Eùropejczików) ne òbszarë zamieszkiwelë Jindianie Mohegan, Munsee i Delawarowie (algònkińskô grëpa), a téż Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga i Seneka. Pierwim Eùropejczikã, chtëren nawiedzył òbéńdã przińdnégò Nowégò Jorkù béł Giovanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù òdkrił główną rzékã stanu, pózni pòzwóną jegò mionã. Pierszima stójnyma eùropejsczima òskòlańcama bëlë Hòlandrë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowelë w òbrëmienim Manhatanu swòjiznowé zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò–hòlendersczi òddelë te zemie Anglikóm, chtërny nadelë ji nowé miono Prowincjô Nowi Jork (1777 r.). Òstateczno òbszarë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi na skùtk ùgòdów pòdpisónëch do 1797 rokù z Jindianama .

Geògrafiô

Stón rozcygô sã òd jezora Òntario i Erie do Atlanticczégò Òceanu (tikô gò na pôłniowim wschòdze). Na nordze mô grańcë z Kanadą. Nôwiãkszé rzeczi to: Niagara, Hùdson, Rzéka Swiãtégò Wawrzińca. Stón Nowi Jork leżi pòmidzë taczima stanama jak: Vermount, Connecticut, New Jersey i Pennsylvania. Nôwiãkszim gardã stanu je Nowi Jork, gdze żëje bezmała pòłowa jegò mieszkańców. Jinszé wiôldżé gardë to: Bùffalo, Rochester, Syracusë i stolëca stónu – Albany.

Demògrafiô

Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców (2005). Hewò lëdze gôdają pòstãpnyma jãzëkama :

Religiô

  • katolëcyzna – 39 %
  • protestantizna– 32 % (w tim Lëterstwò 11%)
  • bez wëznaniô – 17 %
  • judajizna – 6 %
  • òstałë (m. jin. islam ...) – 6 %[1]

Nôwikszima religijnyma grëpama w 2010 rokù bëłë[2]:

Ùniwersitetë

  • City University of New York
  • Cornell Uniwersity
  • Siracuse Uniwersity
  • Columbia University

Nôwiãkszi turisticzny atrakcje

Sztatura Wòlnoscë, Wòdospôd Niagara, Wëższô Wòjskòwô Szkòła West Point, Central Park i jinszé.

Przëpisczi

  1. ↑ U.S. Religious Landcape Survey
  2. ↑ Arizona Religious Traditions, 2010
Z "https://csb.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowi_Jork_(stón)&oldid=173104"