Nowi Jork (stón) - rozeszłoscë midzë wersjama

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersëjô z 18:13, 24 stë 2016

( ang. State of New York lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi Zjednónëch Krajów Americzi ( USA ).

Historëjô

Przódë ( czej jesz ni bëło tam Eùropejczików ) ne òbszarë zamieszkiwałë Indiónë Mohegôn, Munsee i Delawarowie ( grëpa algonkińskô ), a téż Mòhawk, Òneidô, Ònondagô, Cayugô i Senekô. Pierwim Eùropejszczikã, chtëren nawiedzëł òbéńdã przińdniégò Nowigò Jorkù bëł Giowanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù òdkrëł przédnią rzékã stanu, póżni pòzwóną jegò mionã. Pierwszima stójnëma eùropejczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowëlë w òbrëmienim Manhatanu swòiznowy zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò – hòlendôrsczi òddałë zemie Anglikóm, chtërni dalë nym zemiom miono Prowincjô Nowi Jork ( 1777 r. ) Òstateczno òbszôrë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi pò 1797 rokù jakno skùtk pòdpisónëch ùgodów z Indiónama .

Geògrafiô

Stón je usadłé krótkò jezora Òntario i Erie,a òd pôłniowégò wschòdu tikô Atlanticczégò Òceanu. Na nordze mô grańcë z Kanadą. Nôwiãkszé rzeczi to : Niagarô, Hudson, Rzeka Świãtégò Wawrzëńca. Stón Nowi Jork leżi pòmidzë taczima stónama jak : Vermoùnt, Cònnecticut, New Jersey i Pensënwaliô.

Nôwiãkszim gardem stónu je Nowi Jork, dze żëje bez mała pòłowa jegò mieszkóńców. Jinszé wiôldzi gardë to: Bùfalo, Rochester, Sëracuze i stolëca stanu – Albanë.

Demografiô

Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzëkama :

jãzëk anielsczi – 71,84%
jãzëk szpańsczi – 14,08 %
jãzëk chińsczi – 1,66 %
jãzëk rusczi – 1,33 %
jãzëk włosczi – 1,27 %
jãzëk francëszczi – 0,8 %
jãzëk kreòlsczi – 0,65 %
jãzëk jidysz – 0,6 %
jãzëk kòreańsczi – 0,6 %
jãzëk pòlsczi – 0,54 %

Religiô

katolëcyzm – 39 %
protestantizm – 32 %
bez religii – 17 %
judajizm – 6 %
òstałë ( islam, buddizm,hinduizm, ...) – 6 %

Nôwiãkszima religijnëma grëpama w 2010 rokù bëłë :

kòscół katolëcczi 6 286 916
Judajizm : 784 106
Mùzułmaństwò : 392 953
Protestantizm : 374 521
Zjednóny Kòscół Metodëstëczny : 328 315
Zelonoświãtkòwce : 175 000
Kòscół Babtistów : 173 407
Kòscół Epistopôlny : 163 730
Kòscół Ewangelëckò – Lëterańsczi : 134 407
Kòscół Prezbiterańsczi : 116 960

Ùniwersitetë

Gardné Ùniwersitet z Nowégò Jorkù ( City University of New York )
Còrnell Ùniwersitet
Siracùse Ùniwersitet
Còlùmbiô Ùniwersitet

Apartnoścë

Sztatura Wòlnoścë, wòdospôd Niagarô, Wëższô Wòjskòwô Szkòła West Point, Westrzédni Pôrk i jinsze.

@@ Linijô 1: / Linijô 1: @@
- Nowi Jork ( ang. State of New York  lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi  Zjednónëch Krajów  Americzi ( USA ).
+( ang. State of New York  lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi  Zjednónëch Krajów  Americzi ( USA ).
-Historëjô
+'''Historëjô'''
-Przódë ( czej jesz ni bëło tam Eùropejczików ) ne  òbszarë zamieszkiwałë  Indiónë Mohegôn, Munsee i Delawarowie ( grëpa algonkińskô ), a téż Mòhawk, Òneidô, Ònondagô, Cayugô i Senekô.  Pierwim Eùropejszczikã, chtëren  nawiedzëł  obéńdã  przińdniégò Nowigò Jorkù bëł Giowanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù  òdkrëł przédnią  rzékã stanu, póżni pòzwóną  jegò mionã.  Pierwszima stójnëma  eùropejszczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowëlë w òbrëmienim Manhatanu  swòiznowé zamòrsczi  òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò – hòlendôrsczi  òddałë zemie Anglikóm, chtërni dalë nym zemiom miono  Prowincjô Nowi Jork.  ( òd 1777 r. ) Òstateczno òbszôrë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów  Americzi pò 1797 rokù  jakno skùtk pòdpisónëch ùgodów z Indiónama .
-Geògrafiô
+Przódë ( czej jesz ni bëło tam Eùropejczików ) ne  òbszarë zamieszkiwałë  Indiónë Mohegôn, Munsee i Delawarowie ( grëpa algonkińskô ), a téż Mòhawk, Òneidô, Ònondagô, Cayugô i Senekô.  Pierwim Eùropejszczikã, chtëren  nawiedzëł  òbéńdã  przińdniégò Nowigò Jorkù bëł Giowanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù  òdkrëł przédnią rzékã stanu, póżni pòzwóną  jegò mionã.  Pierwszima stójnëma  eùropejczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowëlë w òbrëmienim Manhatanu swòiznowy zamòrsczi  òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò – hòlendôrsczi  òddałë zemie Anglikóm, chtërni dalë nym zemiom miono  Prowincjô Nowi Jork ( 1777 r. ) Òstateczno òbszôrë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów  Americzi pò 1797 rokù  jakno skùtk pòdpisónëch ùgodów z Indiónama .
+'''Geògrafiô'''
 Stón je usadłé  krótkò jezora Òntario i Erie,a òd pôłniowégò wschòdu  tikô  Atlanticczégò  Òceanu. Na nordze mô grańcë z Kanadą. Nôwiãkszé rzeczi to : Niagarô, Hudson, Rzeka Świãtégò Wawrzëńca.
 Stón Nowi Jork  leżi  pòmidzë taczima stónama jak : Vermoùnt, Cònnecticut, New Jersey i Pensënwaliô.
-Nôwiãkszim gardem stónu je Nowi Jork, dze  żëje bez mała pòłowa  jegò mieszkóńców.
-Jinszé wiôldzi  gardë to: Bùfalo, Rochester, Sëracuze i stolëca stanu – Albanë.
+Nôwiãkszim gardem stónu je Nowi Jork, dze  żëje bez mała pòłowa  jegò mieszkóńców. Jinszé wiôldzi  gardë to: Bùfalo, Rochester, Sëracuze i stolëca stanu – Albanë.
-Demografiô
+'''Demografiô'''
-Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma  jãzë kama :
-•	 jãzëk anielsczi – 71,84%
+Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzëkama :
-•	Jãzëk szpańsczi – 14,08 %
-•	Jãzëk chińsczi – 1,66 %
+*jãzëk anielsczi – 71,84%
-•	Jãzëk rosijszczi – 1,33 %
+*jãzëk szpańsczi – 14,08 %
-•	Jãzëk włosczi – 1,27 %
+*jãzëk chińsczi – 1,66 %
-•	Jãzëk francëszczi – 0,8 %
+*jãzëk rusczi – 1,33 %
-•	jãzëk kreòlsczi – 0,65 %
+*jãzëk włosczi – 1,27 %
-•	jãzëk jidysz – 0,6 %
+*jãzëk francëszczi – 0,8 %
-•	jãzëk kòreańsczi – 0,6 %
+*jãzëk kreòlsczi – 0,65 %
-•	jãzëk pòlsczi – 0,54 %
+*jãzëk jidysz – 0,6 %
+*jãzëk kòreańsczi – 0,6 %
-Religiô
+*jãzëk pòlsczi – 0,54 %
- Nowi Jork bëł òd zôczątkù i je dali bòkadnym jeżle jidzë ò religiô.
+====Religiô====
-•	katolëcyzm – 39 %
-•	protestantizm – 32 %
+*katolëcyzm – 39 %
-•	bez religii – 17 %
+*protestantizm – 32 %
-•	judaizm – 6 %
+*bez religii – 17 %
-•	òstałë ( islam, buddizm,hinduizm, ...)  – 6 %
+*judajizm – 6 %
+*òstałë ( islam, buddizm,hinduizm, ...)  – 6 %
 Nôwiãkszima religijnëma grëpama w 2010 rokù bëłë :
-•	kòscół katolëcczi  6 286 916
+*kòscół katolëcczi  6 286 916
-•	Judajizm : 784 106
+*Judajizm : 784 106
-•	Mùzułmaństwò : 392 953
+*Mùzułmaństwò : 392 953
-•	Protestantizm : 374 521
+*Protestantizm : 374 521
-•	Zjednóny Kòscół Metodëstëczny : 328 315
+*Zjednóny Kòscół Metodëstëczny : 328 315
-•	Zelonoświãtkòwce : 175 000
+*Zelonoświãtkòwce : 175 000
-•	Kòscół Babtistów : 173 407
+*Kòscół Babtistów : 173 407
-•	Kòscół Epistopôlny : 163 730
+*Kòscół Epistopôlny : 163 730
-•	Kòscół Ewangelëckô – Lëterańsczi : 134 407
+*Kòscół Ewangelëckò – Lëterańsczi : 134 407
-•	Kòscół  Prezbiterańsczi : 116 960
+*Kòscół  Prezbiterańsczi : 116 960
-Ùniwersitetë
+=====Ùniwersitetë=====
-•	Gardné Ùniwersitet  z Nowégò Jorkù  ( City University of New York )
+#Gardné Ùniwersitet  z Nowégò Jorkù  ( City University of New York )
-•	Còrnell Ùniwersitet
+#Còrnell Ùniwersitet
-•	Siracùse  Ùniwersitet
+#Siracùse  Ùniwersitet
-•	Còlùmbiô  Ùniwersitet
+#Còlùmbiô  Ùniwersitet
+======Apartnoścë======
-Aparnoścë
-Sztatura Wòlnoścë, wòdospôd Niagarô, Wëższô Wòjskòwô Szkòła West Point,  Westrzédni Pôrk i jinsze.
+Sztatura Wòlnoścë, wòdospôd Niagarô, Wëższô Wòjskòwô Szkòła ''West Point'',  Westrzédni Pôrk i jinsze.