Kùkówka czubatô

Kùkówka czubatô

Z Wikipedia

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Kùkówka czubatô ( Clamator glandarius) – to je ôrt ptôcha z rodzëné Cuculidae.

Spisënk zamkłoscë:

▪ 1 Wëstãpowanie

▪ 2 Pòzdrzatk

▪ 3 Biotop

▪ 4 Gniôzdo

▪ 5 Co lubi jesc kùkówka

▪ 6 Òbaczë téż :

▪ 7 Przëpisë

Wëstãpowanie

Zamieszkùją Jiberijsczi Półòstrów, pôłnié Półòstrowù Bałkańsczégò, Azjã Mnijszą, BWschód ë nordową Afrikã. Pòpùlacje pôłniowo-eùropejsczé zëmùją w Pôłniowi Africe (na pôłnié òd Saharë). Do Pòlsczi przëlatëje z rzôdka. Czasã mòżna ją téż pótkac w jinszich krézach Eùropë Zapódny ë Westrzédny.

Pòzdrzatk

Wësmùkłi cało, werazny czubk głowë i werazny schòdkòwóny ògón z biôłim òbrzeżeżenim. Czubk, wiérzch i bòczi głowë szaré, szëja ë piers żôłtawobiôłé, wiérzch cała rdzowòòliwkòwi z biôłima plamkama, chtërne czasã mògą bëc drobni, a Nieczedë twòrzą wiôldżé biôłi pòla charakteristiczny dlô sedzący, abò lecący sroczi (co mòże zmilëc na pierszi wezdrzatk). Spódk cała wiedno jednofarwny – biôłi, na szëji i gardle òchrowi nalot. Z daleka dozdrzelałi ptôch je szari, a młodi mô cemnijszi ùbarwienié – szëja ë piers so barżi apfelzynowi, a lotczi I rzãdu rdzawòbruny. Gatënk nen pòdobny je do kùkówczi zwëczjany òd chtërny je równak wikszi i mô wãższi, długszi ògón. Jéj szerszi skrzidła so mnij spiczasto zakùńczony. W spòczinkù przëpòminają srokã, le w pòrównanim z jéj cãżczim lotã kùkówka czubatô wiele lepij przemieszcziwô sã w lefce. Westrzód lesnëch gałązy i krzôków rëchù sã lekkò, chùtkò ë bez wikszich przeszkòd.

Miara

dłëgosc cała ok.40 cm

szerokòsc skrzidłów 63 cm

wôga ok. 130-192 g

Nimò swòji pózwë rodzajowi i spòkrewnieni òdgłosë tegò gatënkù nijak ni przëbôczają kùkaniégò kùkówczi zwëczajny. Pòdobny so barżi do skrzeczeniô (òkresliwany czasã jakno szczekani) sroczi. Teritorialny spiéw samca to głëchi, òpadający „ki-u”. Szorstczé òdgłosë przëbôcziwają „kakakarrkarr”. Zawòłanié òstrzegawczi zbliżony je do głosu warnë – „krak”.

Biotop

Sklëniący lasë lëscasti, terenë òdemkłi ò pòjedincznëch krzach, parczi ë aleje. Zamieszkùje niższi geògrafni szérze – terenë z pniama i dãbama kòrkòwima pòdobnimado sawannë, wrzosowiska z wësoczima krzama, zarostë òliwny, a téż òbrzeża òsedli wkół chtërnëch nalézc mòżna parczi.

Gniôzdo

Lãgòwi cezożëwicel, skłôdający jaja wnetka wiedno w gniôzdach ptôchów krukòwatëch (robi to samica) – gapë, sójczi, warny, sroczi, sroczi mòdrawi, a w Africe téż błëszczaków. Zôden z nëch gatënków nie mô swiądë, że w swim gniôzdze wesôdô jedno, abò czile cëzëch jôj kùkówczi. Jéj pisklãta wëzdrzą wnetka tak samò i òdzëwają sã na ôrt przëbliżony do młodëch gòspòdôrza. Młodé òbù gatënków w jednym lãgù wëchowùje sã zgòdno. Wënikù to z tegò, że wiôldżi krukòwati przënoszą swym dzôtkòm na teli wiele jestkù, że starcza gò dlô swòjich i adoptowónëch młodëch. To samica kùkówczi czubati równak bë znikwiec kònkùrencjã w przëbrónym lãgù sama nikwi, abò wërzucô jôjka gòspòdarzi. Zachòwanié rozrodczi je pòdobny do lãgù kùkówczi zwëczajny, chòc ta drëgù za gniôzda zastãpczi wëbierô lãdżi warblowatëch, a jéj pisklãta wërzucają swòje przëbróné rodzeństwò, abò jaja z gniôzda, bò rodzëce warblowatëch zaòstałebë z karmienim swòjich piskląt ë kùkówczëch. Skłôdô kòl 9-25 jôj. Kùkówka w kòżdim gniôzdze skłôdô czile jôj, w procemnoscë do kùkówczi zwëczajny (krukòwati so wikszima rodzëcama i przënoszą wicy jestkù). Jaja so wësôdiwóné òd 12 do 15 dniów. W jednym gniôzdze je do trzech piskląt kùkówczi czubati, pòchôdającëch prôwdobòdobnie òd różnëch samic. Pisklãta òpùszcziwają gniôzdo pò kòl 18 dniach.

Co lubi jesc kùkùwka czubatô

Wiôldżi òwadë i jich larwë, mnijszi krãgòwce. Dieta òbù kùkówków – zwëczajny ë czubati – je pòdobnô, chòc na drëgù łapie wiãkszi stawònodżi, a jéj pisklãta w gniôzdze karmioni so szczątkama ùpolowónëch krãgòwców.

Czej wrócą z zëmòwiska przëlôtają nôczãscy do sklëniącëch lasów chòjnowëch, gdze szëkają, żëwiącëch so chòjanama, włosatëch wąsewniców, chtërne akùratno te wëchôdają ze swëch môlów zëmòwaniégò. Westrzód wiôldżich òwadów łapią wôżczi i skôkôłczi. Mògą też chwëtac môłi wieszczórczi.

W Pòlsce òbjãti scësłą òchroną gatënkòwą a téż wëmôgający òchronë czinny.

Òbaczë tëz:

ptôché Polsczi
Kùkùwka zwëczajnô

Przëpisë

Clamator glandarius ( http://itis.gov/servlet/SingleRpt/SinglerRpt?search_topic=TSN&search_value=554674), w: Integrated Taxonomic Information System (ang.)

Clamator glandarius ( http://www.iucnredlist.org/details/142241/0). Czerwona Ksiéga Gatunków Zagrozonych (IUCN Red List of Threatened Species( (ang.).

Rozporzadzenie Ministra §rodowiska z dnia 6 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierzat ( Dz.U. z 2014r. poz.1348 ( http://isap.sejm.gov.pl/detailsServlet?id=WDU20140001348)

Bibiografia

Pavel Vasak : Ptaki leśne.Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-28-X.

Klaus Richarz : Ptaki- Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. IBSN 978-83-7495-018-3.